Zirai don eseri yaktı geçti

Mehmet H. GÜLEL

Türkiye’de son yılların en geniş ala­nını etkileyen zirai don olayı ya­şandı. Şubat ve mart ayında lokal olarak yaşanan don, bu kez 10-14 Nisan tarihlerinde kar yağışı ve soğuk havanın etkisiyle tarım merkezlerinin büyük bir bölümünde etkili oldu. İç Anadolu, Mar­mara, Trakya, Ege, Doğu Anadolu ve Ka­radeniz’de 36 ilde etkili olan zirai don başta kayısı, kiraz, ceviz, elma, armut, şeftali, üzüm gibi pek çok meyveyi dalın­da kuruttu. Ekili ve dikili olan meyve ve sebzelerin büyük bir kısmı zarar görmesi nedeniyle rekoltelerde ciddi verim kaybı bekleniyor. Özellikle meyve ürünlerinde zararın boyutu iç piyasayı ve ihracatı et­kileyecek kadar büyük.

Tarımın depremi olan ‘zirai don’ eko­nomiyi de derinden etkileyecek. Don ola­yının çiftçilerin yanı sıra tüketicilerin daha pahalı ürün tüketmesine, gıda ihra­catının düşmesine ve ithalatın artmasına da etkili olması bekleniyor. Türkiye’nin dünyada ihracatta öne çıktığı kiraz, şef­tali, elma, üzüm, kayısı gibi ürünlerde ih­racatının gerilemesine ve bu ürünlerin işlenmesinden elde edilen meyve suyu ve konsantre üretiminin ciddi anlamda düşürmesi öngörülüyor. Sektör temsil­cileri, zirai don faturasının ağır olacağı­nı belirtiyor. Öte yandan yine zirai donun ürününün yanı sıra tarımsal istihdamı da etkileyebileceği aktarılıyor. Temsilciler, zirai donun yaşandığı bölgelerde afet böl­gesi ilan edilmesini talep ediyor.

Fındığın fiyatı 30 lira arttı

Fındıkta rekolte kaybının ilk etapta yüzde 60’a yakın olduğunu kaydeden Fındık Brokeri Osman Çakmak, don olayının bütün Karadeniz bölgesinde etkili olduğunu söyledi. Fındık dışın­da kiraz gibi diğer meyve ağaçlarının da etkilendiğini belirten Çakmak, “Do­nun etkisi 2 yıl sürecek kadar zarar ver­di. Ağaçlarda dallar kurudu. Çayda da yüzde 30-35 oranında bir kayıp olduğu belirtiliyor. Öte yandan don olayından sonra kabuklu fındık fiyatları kilogra­mı 140 liradan 170 liraya yükseldi. Yine dondan sonra TMO’da bulunan 70 bin ton fındık 2022 yılı mahsulü kapış ka­pış gitti. İlk etapta çok talep gelmemiş­ti. Don hadisesinden sonra herkes fın­dık almaya çıktı. TMO 52 liradan aldığı fındığı, 125 liradan sattı. TMO elinde mahsul bulunması akıllıca hareket. Stratejik olarak deposunda fındık tut­masının ne kadar önemli olduğu bu tür afetlerde ortaya çıkıyor” dedi. Niğde’de şu an don zararını rakamsal olarak bir değerlendirmenin yapmanın mümkün olmadığını belirten Niğde Ziraat Oda­sı Başkanı Veli Kenar, fakat sert çekir­dekli meyvelerin tamamı ve elma ağaç­larını da yüzde 80’inin zarar gördüğü gibi durduğunu aktardı. Hasar miktarı­nın 3-5 gün içinde belli olacağını ileten Kenar, buğday ve arpalarda da yine za­rarı var ama toparlar diye düşündükle­rini ifade etti.

“Malatya afet bölgesi ilan edilsin”

Yaşanan zirai don sonrası Malatya’nın “Genel Hayata Etkili Afet Bölgesi” ilan edilmesi için Cumhurbaşkanlığı baş­ta olmak üzere ilgili bakanlıklara resmi başvuruda bulunduklarını belirten Ma­latya Ticaret ve Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı Oğuzhan Ata Sadıkoğ­lu, “Yaşadığımız don afetinin getireceği ekonomik kaybı kaldıracak güçte değiliz. Üreticimiz başta olmak üzere şehrimizin ekonomik kaybının tespiti ve desteği için afet bölgesi ilan edilmesi şarttır. Talebi­mizi resmi olarak ilettik” dedi.

Don afetinin kayısıda büyük zarara ne­den olduğuna vurgu yapan Malatya Tica­ret Borsası Başkanı Ramazan Özcan, 13 ilçenin tamamında artık meyve bağlama dönemi olduğunu belirtti.

Konya Kiraz Üreticileri Birliği Başka­nı Suat Ordu, Türkiye’deki kiraz üreti­minin yaklaşık yüzde 60’ı Akşehir böl­gesinde gerçekleştiğini ve birçok bahçe­yi tamamen kullanılmaz hale getirdiğini iletti. Ordu, don olayının, bölge çiftçisi kadar tarımsal iş gücü açısından da bü­yük bir kayba neden olduğunu belirtti.

Bayraktar: Sahadayız, üreticimizin yanındayız

Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, 10-13 Nisan tarihlerinde yurdun birçok bölgesinde etkili olan zirai don felaketi sonrasında sahada başlatılan hasar tespit çalışmaları yaptıklarını belirterek, “Üretimin sürdürülebilirliği ve gıda güvencemizin sağlanması için çiftçilerimizin desteklenmesi hayati önem taşıyor. Zararın boyutunu yerinde göreceğiz. Tüm üreticilerimize geçmiş olsun dileklerimi iletiyorum” dedi.