Mars’a insanlı yolculuk artık bilimkurgu olmaktan çıkıp gerçek bir hedef haline gelirken, bilim insanları uzay yolculuğunun insan vücudu üzerindeki etkilerini derinlemesine incelemeye devam ediyor. Son araştırmalar ise bu etkiler arasında en endişe verici olanlardan birine işaret ediyor: Uzun süreli uzay görevlerinin astronotların böbreklerinde kalıcı hasara yol açabileceği ortaya çıktı.
Bu ciddi sağlık riski, sadece yolculuk esnasında değil, astronotlar Dünya’ya döndükten sonra da etkisini sürdürebiliyor. İngiltere’deki University College London (UCL) bünyesindeki Böbrek Tıbbı Bölümü’nden Dr. Keith Siew liderliğinde gerçekleştirilen kapsamlı bir çalışma, bu konuda önemli bulgular sundu. Nature Communications dergisinde yayımlanan araştırma, Uluslararası Uzay İstasyonu (ISS) dahil olmak üzere 40’tan fazla uzay görevine ait verileri analiz etti. Araştırmanın sonuçları, uzay ortamının böbrek fonksiyonlarında ciddi değişimlere yol açtığını net bir şekilde ortaya koydu.
Uzayda böbrek fonksiyonları tehlikede
Dr. Siew ve araştırma ekibi, 20 farklı araştırma grubunun elde ettiği verileri bir araya getirerek analiz etti. İncelemeye dahil edilen 11 çalışma, derin uzay ortamını taklit eden koşullarda fareler ve sıçanlar üzerinde yapılan deneyleri kapsıyordu. Bu hayvanlar, insanın maruz kalabileceği galaktik radyasyona benzer dozlarda ışınıma tabi tutuldu. Ayrıca, araştırma ticari astronotlara ait sağlık verilerini de içererek, kapsamı itibarıyla şimdiye kadar yapılmış en geniş uzay-böbrek sağlığı çalışması olma özelliğini taşıyor.
Uzay ortamındaki mikro yerçekimi, böbreklerin kalsiyum ve tuz gibi mineralleri düzenleme işlevini yerine getiren tübüllerinde küçülmeye yol açıyor. Bu yapısal değişiklikler, böbrek fonksiyonlarında bozulmaya neden olurken, aynı zamanda böbrek taşı oluşum riskini de önemli ölçüde artırıyor. Kısa süreli uzay görevlerinde bile böbrek taşı vakalarının artması, bu bulguları destekler nitelikte.
Galaktik radyasyon: Uzaydaki En büyük tehditlerden biri
Araştırmanın en dikkat çekici bulgularından biri de, galaktik kozmik radyasyonun böbrek hasarındaki rolü oldu. Dünya’nın manyetik alanı, alçak yörüngedeki astronotları bir nebze koruyabiliyor. Ancak bu doğal kalkan, Mars gibi derin uzay görevlerinde işlevini yitiriyor. Uzayda 2,5 yıla kadar sürebilecek maruziyeti taklit eden simülasyonlar, galaktik radyasyonun böbrek hücrelerinde kalıcı hasarlar oluşturabileceğini ortaya koydu.
Dr. Siew, konuya dair yaptığı açıklamada şunları söyledi: “Şimdiye kadar kısa süreli görevlerde bile böbrek taşı gibi sağlık problemlerinde artış gözlemledik. Ancak bu problemlerin neden kaynaklandığını ve uzun süreli, örneğin Mars yolculuğu gibi görevlerde ne gibi sonuçlarla karşılaşacağımızı henüz tam olarak bilmiyoruz.”
Bu çarpıcı bulgular, gelecekte Mars’a yapılacak insanlı görevlerin ne denli dikkatli planlanması gerektiğini bir kez daha gözler önüne seriyor. Mars’a gitmek yalnızca teknolojik bir mesele değil; aynı zamanda insan sağlığını korumaya yönelik stratejilerin geliştirilmesini de gerektiriyor. Çünkü görünen o ki, uzayın sunduğu özgürlük ve keşif arzusunun bedeli, vücudun en hassas organlarından biri olan böbreklerle ödenebilir.
