Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) 2018-2022 yıllarına ilişkin İl Seviyesinde Beşeri Kalkınma Endeksi’ni açıkladı. Endeks, 2018 yılında 0,844 iken 2022 yılında 2018’e göre %1,1 artarak 0,854 oldu.
Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) tarafından ülkelerin beşeri sermaye yeterliliklerinin tespit edilebilmesi amacıyla hesaplanan endeks, yaşam beklentisi, eğitim ve gelir olmak üzere üç alt bileşenden oluşuyor.
Endeksin, ortalama eğitim süresi ve muhtemel eğitim süresi göstergeleri ilk kez 2023 yılında TÜİK tarafından yayımlandı. Artık TÜİK tarafından üretilebilir hale gelen Beşeri Kalkınma Endeksi’nde ilk kez ülke seviyesinin yanı sıra il seviyesi de yer aldı.
Beşeri kalkınma endeksi, 0 ile 1 arasında bir değer almakta olup, endeksin 0,8 ve üzerinde olması “çok yüksek beşeri kalkınma” seviyesini, 0,7 ile 0,8 arasında olması “yüksek beşeri kalkınma” seviyesini, 0,55’in altında olması ise ilgili ülkenin “düşük beşeri kalkınma” seviyesinde yer aldığını gösteriyor.
Türkiye, ‘Çok Yüksek Gelişmişlik’ seviyesindeki ülkeler grubunda
Açıklanan verilere göre Beşeri kalkınma endeksi, 2018 yılında 0,844 iken 2022 yılında 2018’e göre yüzde 1,1 artarak 0,854 oldu.
Bu değere göre, Türkiye, Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı tarafından belirlenen sınırlara göre “Çok Yüksek Gelişmişlik” seviyesindeki ülkeler grubunda yer aldı.
Bu endeksin alt bileşenleri olan yaşam beklentisi endeksi 2022 yılında 2018’e göre yüzde 2,2 azalarak 0,882 olurken, eğitim endeksi ve gelir endeksi sırasıyla yüzde 3,0 ve yüzde 2,6 artışla 0,807 ve 0,875 oldu.
En yüksek beşeri kalkınma endeksine sahip il Ankara
2022 yılında il düzeyinde en yüksek beşeri kalkınma endeksine sahip il, 0,891 ile Ankara oldu.
Bu ili, 0,886 ile İstanbul ve Kocaeli, 0,870 ile İzmir ve 0,867 ile Muğla izledi. Beşeri kalkınma endeksi en düşük olan il 0,748 ile Ağrı olurken, bu ili Şanlıurfa, Van, Muş ve Bitlis izledi.
Beşeri kalkınma endeksinin son 5 yılda en çok arttığı Kilis
Beşeri kalkınma endeksinin 2018-2022 yılları arasında en çok artış gösterdiği ilk beş il sırasıyla yüzde 4,1 ile Kilis, yüzde 4,0 ile Şırnak, yüzde 3,9 ile Çankırı ve Hakkâri ve yüzde 3,8 ile Ağrı oldu.
Aynı dönemde, beşeri kalkınma endeksinin düşüş gösterdiği iller sırasıyla yüzde 0,2 ile Trabzon, yüzde 0,1 ile Ordu, yüzde 0,03 ile Rize ve yüzde 0,02 ile Karabük oldu.
