Türk Dil Kurumu (TDK) Başkanı Prof. Dr. Osman Mert, yapay zeka alanındaki gelişmelerin dünya dillerini etkilediğini belirterek, Türkçenin bu dönüşümde geri kalmaması için büyük dil modeli çalışmaları yürüttüklerini duyurdu. Antalya’da düzenlenen “Türk Dünyası Birliği Yolunda Ortak Alfabe Çalıştayı” kapsamında Anadolu Ajansı’na konuşan Mert, Türkçeyi esas alan yapay zeka sistemleri oluşturmak amacıyla ciddi adımlar attıklarını vurguladı.
Prof. Mert, özellikle ChatGPT gibi araçlarla gündeme gelen büyük dil modeli teknolojilerinin tüm diller ve kültürler üzerinde etkili olduğunu belirterek, “Türkiye’de Türkçe düşünen ve Türkçe cevap verebilen yapay zeka ürünleri geliştirildi ama bu yeterli değil. Bunların daha ileri seviyelere taşınabilmesi için büyük dil modeline ihtiyaç var” dedi.
“Ulusal Türkiye Derlemi ile dilin tüm yönleri kapsanacak”
TDK’nın üzerinde en fazla çalıştığı konular arasında yer alan “Ulusal Türkiye Derlemi” projesine de değinen Mert, bu derlemin Türkçeyle üretilmiş bilimsel, kültürel ve akademik metinleri kapsayacak şekilde oluşturulduğunu belirtti. Söz konusu derlemin, yapay zekaya Türkçeyi öğretme sürecinde kullanılacak temel veri kaynağı olacağını ifade eden Mert, mevcut sözlüğün bu süreçte yetersiz kaldığını söyledi.
TDK Başkanı, “Geçmişin şartlarında sezgisel yöntemlerle hazırlanmış mevcut sözlüğümüz Türkçeyi yeterince temsil etmiyor. Mevcut söz varlığı yaklaşık 130 bin, ama yeni sözlükle birlikte bu sayının bir milyonun üzerine çıkacağını öngörüyoruz. Bu da yapay zeka ürünlerinin Türkçe düşünme yeteneğini artıracak” dedi.
“Yapay zekada her ülke kendi algısını pazarlıyor”
Yapay zeka ürünlerinin sadece teknolojik değil, kültürel ve politik etkileri de olduğunu vurgulayan Mert, “Bugün Filistin meselesini ChatGPT’ye sorduğunuzda objektif gerçek yerine üretildiği ülkenin bakış açısını yansıtıyor. Dolayısıyla biz de kendi dil modelimizi kurmak ve kendi algımızı dünyaya sunmak zorundayız” ifadelerini kullandı.
Geliştirdikleri büyük dil modelinde sadece yazılımcıların değil, dil bilimcilerin de aktif görev aldığını söyleyen Mert, bu çabanın Türkçeyle üretilmiş bilimsel bilgi birikimini yapay zekaya aktarmak için kritik olduğunu belirtti.
“Türkçeyi koruma kanununa ihtiyaç var”
Toplumda yabancı kelimelere karşı artan rahatsızlığı da değerlendiren Mert, “Türkçeyi koruma kanunu”na duyulan ihtiyacın altını çizdi. TDK olarak kapsamlı bir öneri hazırlayıp meclise sunduklarını dile getiren Mert, kabul edilmesi halinde yabancı kelime kullanımında filtreleme ve kuralların hayata geçeceğini söyledi.
“Airfryer” örneğini veren Mert, böyle bir ürünün Türkiye’ye ilk girişinde Türkçe karşılık belirlenmiş olsaydı, bugün halk arasında bu kelimenin kullanılmayacağını ifade etti. TDK Başkanı, söz konusu düzenlemenin Türkçenin kamusal alanda daha güçlü kullanılmasına katkı sağlayacağını belirtti.
