Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), son dönemde hanehalkı enflasyon beklentilerinde yaşanan iyileşmenin, dezenflasyon sürecine sadece talep kaynaklı değil, arz kaynaklı olarak da katkı sağladığını vurgulayan bir açıklama yaptı.
TCMB Yardımcı Ekonomisti Barbaros Eriş ve Uzman Ahmet Duhan Yassa tarafından kaleme alınan “Hanehalkı Enflasyon Beklentileri ve Hizmet Enflasyonu” başlıklı blog yazısı, Merkez Bankası’nın Güncesi sayfasında yayımlandı.
Enflasyonla mücadelede hanehalkı beklentilerinin rolü
Yazıda, enflasyonla mücadelede başarı için hanehalkı enflasyon beklentileri ve hizmet enflasyonundaki iyileşmenin kritik önemde olduğu ifade ediliyor. Enflasyonun düşüşünü sağlayan faktörler arasında, hanehalkı enflasyon beklentilerindeki iyileşmenin piyasa katılımcılarından daha geç gerçekleşmesi ve hizmet fiyatlarındaki katılığın, enflasyondaki düşüşü yavaşlatan unsurlar arasında yer aldığı belirtiliyor.
Enflasyon ve hanehalkı enflasyon beklentileri arasındaki ilişkiyi incelediğinde, gıda ve akaryakıt gibi ürünlerdeki fiyat artışlarının, hanehalkının enflasyon beklentilerini daha da yükseltebildiği ve yüksek enflasyon beklentilerinin de gerçekleşen enflasyon üzerinde etkili olduğu vurgulanıyor. Hanehalkı enflasyon beklentisinin, talep yönüyle mal ve hizmet fiyatlarını etkileyebileceği, ancak aynı zamanda hanehalklarının doğrudan bazı hizmetleri arz etmesi nedeniyle arz yönlü etkilerinin de önemli olduğu ifade ediliyor.
Hanehalkı tarafından sunulan hizmetlerdeki fiyat artışları
Hanehalklarının sunduğu hizmetlerin fiyatlarının son yıllarda, TÜFE endeksi ve hizmet-TÜFE endeksi ile kıyaslandığında daha yüksek arttığı belirtiliyor. 2020 Ocak ile 2024 Kasım arasındaki dönemde, hanehalklarının sunduğu hizmetlerin fiyat endeksinin, genel TÜFE’ye kıyasla yüzde 21, TÜFE-hizmet endeksine göre ise yaklaşık yüzde 11 daha fazla arttığı ifade ediliyor. Ayrıca, hanehalkı enflasyon beklentilerindeki değişimlerin, hanehalkı tarafından sunulan hizmetlerde fiyat artışlarına yol açtığı gözlemleniyor. Bu da, hanehalkı enflasyon beklentisinin, enflasyon beklentilerindeki artışla paralel olarak sundukları hizmetlerin fiyatlarını belirleyebileceklerini gösteriyor.
Ekonometrik analiz ve bulgular
Blog yazısında yapılan ekonometrik testler de, hanehalkı enflasyon beklentileri ile hanehalkı tarafından sunulan hizmetlerdeki fiyat artışları arasında güçlü bir pozitif ilişki bulunduğunu ortaya koyuyor. Regresyon analizine göre, hanehalkı enflasyon beklentisindeki yüzde 10’luk bir artış, bir sonraki ayda hanehalkı tarafından sunulan hizmetlerde, diğer tüm ürünlere kıyasla 42 baz puanlık bir enflasyon artışına yol açıyor. Ayrıca, ücret artışı dönemleri hariç tutulduğunda, hanehalkı enflasyon beklentilerindeki bozulmaların, hizmet fiyatlarına yansıdığı gözlemleniyor.
