Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nda (TCMB) Yapısal Ekonomik Araştırmalar Genel Müdürlüğünde uzman yardımcıları Didem Yazıcı ve Enver Sait Kurtaran, tarafından hazırlanan “Türkiye’nin İhracat Çeşitliliği” başlıklı analiz, Bankanın blog sayfası Merkezin Güncesi’nde yayımlandı.
Analizde, Türkiye’nin ihracat çeşitliliğinin zaman içerisindeki gelişiminin, gelişmekte olan seçili ülkelerle karşılaştırmalı olarak incelendiği kaydedilerek, 2013- 2024 döneminde Türkiye’nin ihracat gerçekleştirdiği farklı ürün ve ürün-ülke sayısının 12 haneli GTİP (Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonu) ayrımı kullanılarak hesaplandığı bildirildi.
Ürün sayısı 10 bin 810’a yükseldi
İhracatı yapılan ürün sayısının bu dönemde 10 bin 487’den 10 bin 810’a yükseldiği belirtilen analizde, ürün-ülke kombinasyonunun ise yüzde 40’ın üzerinde artarak 167 bin 459’dan 236 bin 864’e çıktığı, bu durumun Türkiye’nin ihracat ağının daha kompleks ve daha dayanıklı hale geldiğine işaret ettiği belirtildi. Türkiye ve seçili gelişen ekonomilerin ihracatındaki ürün ve ürün-ülke sayılarının tüm dünyada ihracatı gerçekleştirilen ürün ve ürün-ülke sayılarına oranının karşılaştırıldığı belirtilen analizde, ihracat yapılan ürün sayısına bakıldığında 2023 yılında Türkiye’nin, dünyada ihracata konu olan ürünlerinin yaklaşık yüzde 84’ünün ihracatını gerçekleştirebildiği kaydedildi.
Analizde, gruptaki diğer ülkelere göre yüksek olan bu oranın 2013 yılına göre yüzde 4,3 arttığı ifade edilerek, ihracat yapılan ürün-ülke sayısına bakıldığında Türkiye hem 2013 yılında hem de 2023 yılında kıyas grubunda yer alan ülkelerin oldukça üzerinde bir performansa sahip olduğu belirtildi.
Çeşitlendirmede performans iyi
Her ülkenin ihracatındaki ilk 10 ürün, ilk 10 ülke ve ilk 10 ürün-ülke ikilisinin toplam ihracattaki paylarını 2013 ve 2023 yılları için hesaplandığı aktarılan analizde, Türkiye’nin hem ürün hem ülke hem de ürün-ülke yoğunlaşmasında ilgili iki dönemde de en az yoğunlaşmaya sahip ülkeler arasında yer aldığı ifade edildi. Analize konu ülkelere kıyasla Türkiye’nin ihracatının belirli bir ürün grubuna veya ürün-ülke ikilisine yüksek derecede bağlı olmadığını, bir diğer ifadeyle çeşitlenmedeki görece iyi performans gösterdiği belirtilen analizde, her ülke için 2013-2023 dönemi ortalama ihracat artışında ürün-ülke düzeyinde yeni pazarların (yayılma marjı) ve mevcut pazarlardaki ihracat artışlarının (yoğunlaşma marjı) katkısının hesaplandığı ifade edildi.
Analizde, ayrıca ihracatın dengeli dağılmasının, dış şoklara karşı direnci artırdığı bildirilerek, ihracat çeşitliliğinin önemli bir ölçüt olmakla beraber, ihracat performansındaki genel iyileşmeyi daha iyi ölçmek için katma değer ve teknoloji seviyesindeki gelişmeleri de ayrıca dikkate almakta fayda olduğu kaydedildi.
Merkez Bankası, Çin ile swap anlaşmasını yeniledi
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) ile Çin Halk Cumhuriyeti Merkez Bankası, ikili para takası anlaşmasını yenilerken iki banka arasında renminbi takas düzenlemelerinin tesisine ilişkin mutabakat zaptı imzalandı. TCMB açıklamasında, TCMB ve Çin Halk Cumhuriyeti Merkez Bankasının Türk lirası-Çin yuanı ikili para takası (swap) anlaşmasını yenilediği bildirildi. Anlaşmanın TCMB Başkanı Fatih Karahan ile Çin Halk Cumhuriyeti Merkez Bankası Başkanı Pan Gongsheng tarafından imzalandığı belirtilen açıklamada, “Swap anlaşması, iki merkez bankası arasında güncel döviz kurlarını yansıtacak şekilde azami 189 milyar Türk Lirası veya 35 milyar Çin yuanı değerinde yerel para birimi takasına imkan sağlayacaktır. Geçerlilik süresi 3 yıl olan anlaşma, tarafların karşılıklı uzlaşısı üzerine uzatılabilecektir. Anlaşma, para takası finansmanlı ticaret mutabakatı yoluyla ikili ticareti ve mali iş birliğini teşvik etme amacını taşımaktadır” denildi.
