Ferit PARLAK – ANKARA
Ürün güvenliği ve insan sağlığı konusunda 5 bakanlık denetimlerini sıkılaştıracak. Bu amaçla ürün güvenliğidenetimlerinin dijital kalbi olarak nitelendirilen Dış Ticarette Risk Esaslı Kontrol Sistemi (TAREKS) baştan sona yenilenecek. Ayrıca, internet üzerinden satılan güvensiz ve mevzuata aykırı ürünleri tespit edebilmek için yapay zekâ destekli bir tarama yazılımı geliştirme çalışması başlatıldı. E-ticaret platformlarında ise satılan ürünlerin güvenliğini doğrudan hedef alan, yapay zekâ temelli ve pro-aktif bir denetim yaklaşımı hayata geçirilecek. Ticaret Bakanı Ömer Bolat, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mehmet Fatih Kacır, Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan ile Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu’nun katılımıyla Ticaret Bakanlığı’nda düzenlenen Ürün Güvenliği Haftası Açılış Konferansı’na katıldı. Bakan Bolat, TAREKS’in devreye alındığı 2011’den bu yana ithalatta toplam 49 milyar sanayi ürününün denetlendiğini, uygunsuz bulunan 424 milyon ürünün ülkeye girişinin engellendiğini söyledi.
Yapay zekânın üretim süreçlerine dahil olduğu yeni dönemde, yapay zekâ destekli yeni bir yapı tasarlandığına vurgu yapan Bolat, “Yeni TAREKS, mevcut sınırlılıklarımızı ortadan kaldıran bir dönüşüm projesidir. Yeni sistemimizde, yapay zekâ tabanlı, skor bazlı bir risk analizi modeline geçtik. Bu sayede sistem; sadece geçmiş verileri değil, denetim raporlarını, firma davranışlarını ve uluslararası verileri de öğrenerek karar süreçlerini geliştiriyor.” dedi. Bolat sözlerini şöyle sürdürdü: “Yeni yapı; riskli ürün getiren firmalar üzerinde daha çok yoğunlaşılmasını, bu sayede güvenli ve yasalara uygun ürün ithal eden firmaların haksız rekabetten daha iyi korunmasını sağlayacak. Amacımız, hedef odaklı denetim gerçekleştirerek denetimler içerisinde daha yüksek oranda uygunsuzluk tespit etmek ve böylece denetim kaynaklarımızı daha etkin kullanmak.”
Yeni TAREKS’in sadece daha akıllı değil, aynı zamanda daha kolaylaştırıcı olacağını vurgulayan Bolat, “Eskiden noter kanalları ve fiziksel belgeler üzerinden yürütülen firmaların TAREKS üzerinde yetkilendirme süreci, MERSİS, ESBİS ve KPS entegrasyonları sayesinde dijitalleşti. Bu sayede, bürokrasi ve kırtasiyeciliğin azaltılmasına katkı sağlıyoruz. Yeni TAREKS; dinamik, kendi kendine öğrenen, karar destekleyici bir altyapı sunuyor. Bu yapı sayesinde sistemler arası entegrasyonlarımızı da arttırarak hem vatandaşlarımızı daha iyi koruyacak, hem de ülkemiz piyasasına güvenli ve uygun ürün arz eden firmalarımızı daha güçlü bir şekilde destekleyeceğiz” ifadelerini kullandı.
E-ticarette yeni denetim dönemi başlıyor
E-ticaret platformlarında satılan ürünlerin güvenliğini doğrudan hedef alan, yapay zekâ temelli ve pro-aktif bir denetim yaklaşımını hayata geçireceklerinin altını çizen Bolat, “Böylece, vatandaşlarımızın sanal ortamda da fiziki mağaza kadar güvenle alışveriş yapabilmesini sağlayacağız. Bu yeni dönem, ürün güvenliğinde dijital çağa uygun bir denetim kültürünün de başlangıcı olacak. Vatandaşlarımız, fiziki bir mağazada olduğu gibi, artık çevrimiçi ortamda da ürünlerin güvenlik uyarılarını ve uygunluk işaretlerini açıkça görebileceklerdir” şeklinde konuştu. Bu düzenleme ile yurt dışı kaynaklı internet sitelerinden doğrudan ülkemize satışa sunulan ürünler için Türkiye’de yerleşik bir iktisadi işletmeci bulunmasının zorunlu hale getirildiğini kaydeden Bolat, “Böylece, internetten alışveriş yapan vatandaşlarımıza güvenli ve standarda uygun ürünlerin ulaşmasını sağlarken, kurallara uyan yerli üreticimizin hem başka ülkelerden gelen güvensiz ürünlerle hem de yurtiçinde olup da düzenlemelere uyum sağlamayanlarla rekabet şartlarını iyileştirmeye yönelik önemli bir adım atmış bulunmaktayız” diye konuştu.
İnternet üzerinden satılan güvensiz ve mevzuata aykırı ürünleri tespit edebilmek için yapay zekâ destekli bir tarama yazılımı geliştirme çalışmasının başlatıldığını açıklayan Bolat, “Bu sistemle birlikte, platformlardaki riskli içeriklere hızlı ve proaktif müdahale imkânı oluşturmayı hedefliyoruz. Bundan sonraki süreçte gerçekleştireceğimiz tüm faaliyetlerde, paydaşlarımızın katkı ve katılımının, bu çalışmaların başarıyla sonuçlanmasında hayati öneme sahip olduğunu özellikle ifade etmek istiyorum” şeklinde konuştu.
Karekod zorunluluğu 28 Temmuz’da başlıyor
Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı da 8 binden fazla gıda kontrol görevlisi ile denetimleri hızlandırdıklarına dikkat çekti. Yumaklı, “Bu güçlü alt yapıyla 2024 yılında 1.3 milyondan fazla denetim yaptık. 1 Ocak’tan bu yana da 640 bin denetim gerçekleştirdik. Bu denetimler sonucunda 14.706 uygunsuzluk tespit ettik” dedi. Uygunsuz üretim ve davranışlardan 352’si hakkında savcılığa suç duyurusunda bulunduklarını dile getiren Yumaklı, “Toplam 1.3 milyar lira cezai işlem uyguladık. Gıda güvenilirliği en hassas olduğumuz konuların başında geliyor. Bütün bu denetimlerin sonuçlarını şeffaf şekilde, anlık olarak vatandaşlarımızla paylaşıyoruz” açıklaması yaptı. Yumaklı, gıda satış yerlerinin yanı sıra restoran, kafe, yemekhane gibi toplu gıda tüketim yerleri için tüketicinin göreceği yerde gıda işletmesi karekod bulundurma zorunluluğun da 28 Temmuz’da başlayacağını kaydetti. Sanayi ve Teknoloji Bakanı Fatih Kacır ise ulaşım, enerji, elektroteknik, yapı malzemeleri, kimya ve gıda gibi pek çok sektörün ihtiyaç duyduğu ileri düzey test altyapılarını bünyesinde barındıracak TSE Ankara Kalite Kampüsü’nün yakın zamanda hizmete alınacağını ifade etti. Gümrük tarifelerinin yanında teknik gözetim ve denetimlerin yerli üretici ve iç pazarda kalite ve güvenirliğini korumak üzere aktif şekilde kullanıldığını kaydeden Kacır, 81 ilde 200’e yakın denetçi ile vatandaşların, müteşebbislerin kaliteli ve güvenli ürünlere erişimini güvence altına aldıklarını bildirdi.
Işıkhan: İnsan kaynağını güçlendirmek zorundayız
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan, artık bir adım daha ileri gitmek için e-ticaretten kimyasala, yazılıma kadar her alanda insan kaynağını güçlendirmek zorunda olduklarını söyledi. Işıkhan, “Her mesleğin kendine özgü bilgi ve beceri setine sahip olduğunu biliyor; bu mesleklerin standartlarını belirlemek amacıyla da yoğun bir çaba sarf ediyoruz. Ulusal Meslek Standardı ve Ulusal Yeterliliklerin hazırlanmasında Mesleki Yeterlilik Kurumumuz, ilgili paydaşlarla iş birliği içerisinde, şeffaf ve katılımcı bir süreç yürütüyor. Halihazırda yürürlükte olan “E-Ticaret Kategori Sorumlusu” meslek standardı ve yeterliliği var. Yeni meslekler üzerinde çalışmalarımız devam ediyor” dedi.
“Karayolu yatırımlarının yüzde 92’sini tamamladık”
Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu, üretilenin, tüketiciye hızlı ve güvenli ulaşması için yatırımları hızlandırdıklarını söyledi. “Son 23 yılda ülkemizin ulaştırma ve haberleşme alanında yaklaşık 300 milyar dolarlık yatırım gerçekleştirdik” diyen Uraloğlu, 11 bin kilometre olan demir yolu uzunluğunu, 2 bin 251 kilometresi yüksek hızlı tren (YHT) olmak üzere yaklaşık 3 bin kilometre ekleyerek 14 bin kilometreye çıkardıklarını ifade etti. Uraloğlu, “Demir yolu ağını 2028’de 17 bin 500 kilometreye, 2053’te de 28 bin 500 kilometreye çıkaracağız. Ülkenin tamamı, 48 saatte YHT kullanılarak gezilebilecek. 2002’de 6 bin 101 kilometre olan bölünmüş yol ağını 29 bin 771 kilometreye çıkardık. Ülkemizde kara yolunda doğu-batı ekseninde 5 ana aksı, kuzey-güney yönünde 18 ana aksı tespit ettik. Bunları da yüzde 92 seviyelerinde bitirerek ülkemizin ulaşımına katkı sağlıyoruz” açıklaması yaptı.
TAREKS nedir?
Teknik mevzuata ve standartlara uygunluk ile kalite açısından, tüketiciyi ve üreticiyi korumak amacıyla gerçekleştirilen ithalat ve ihracat denetimlerinin, risk esaslı olarak elektronik ortamda yapabilen program TAREKS olarak isimlendiriliyor.
TAREKS ile ihracat ve ithalatta gerçekleştirilen denetimlerin, ekonomik ve ticari hayatın gereklerine uygun, en son teknolojinin imkânlarından yararlanarak çağdaş bir hizmet anlayışıyla yürütülmesi amaçlanıyor.
Böylece, kaynakların etkin ve verimli bir şekilde kullanılması, maliyetlerin azaltılması, denetim başvuru ve işlemlerinin kolaylaştırılması ve yeknesaklaştırılması sağlanıyor.