İstanbul’da son dönemde yaşanan ve büyüklüğü 6,2’ye ulaşan depremlerin ardından, riskli yapıların tespiti ve dönüşüm süreci yeniden gündeme geldi. Depreme karşı dayanıklılığı bulunmayan yapıların yıkılarak yeniden yapılmasını öngören 6306 sayılı “Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun” kapsamında işlemler dört ana aşamada yürütülüyor.
1. Aşama: Tespit Başvurusu
Kentsel dönüşüm süreci, yapı maliklerinin riskli yapı tespiti için başvuruda bulunmasıyla başlıyor. Malik ya da kanuni temsilciler tarafından yapılan başvurular, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın belirlediği lisanslı kurum ve kuruluşlar aracılığıyla yapılıyor. Başvuru işlemleri, e-Devlet üzerinden veya https://kentseldonusum.csb.gov.tr adresi üzerinden gerçekleştirilebiliyor.
2. Aşama: Risk Tespiti
Yapılan başvurunun ardından ilgili kurumlarca hazırlanan risk tespit raporu, büyükşehirlerde ilçe belediyelerine, diğer illerde ise Kentsel Dönüşüm Müdürlüklerine iletiliyor. Tespit edilen yapının tapu kaydına “riskli yapı” şerhi düşülüyor ve maliklere tebligat yapılıyor. Maliklerin itiraz hakkı bulunurken, itiraz süresi 15 gün olarak belirlenmiş durumda. İtirazlar, teknik heyet tarafından inceleniyor ve nihai karar veriliyor.
3. Aşama: Yıkım Süreci
Riskli yapı kararı kesinleştikten sonra, maliklere yıkım için 90 güne kadar süre tanınıyor. Belirlenen süre içerisinde yıkım gerçekleştirilmediği takdirde, elektrik, su ve doğal gaz gibi hizmetler kesilerek yapıların boşaltılması sağlanıyor. Yıkım işlemleri, ilgili idareler tarafından ya doğrudan ya da kolluk kuvveti desteğiyle yerine getiriliyor. Bu aşamada oluşan masraflar, yapı maliklerinden hisseleri oranında tahsil ediliyor.
4. Aşama: Yıkım Sonrası Uygulama
Yıkılan yapıların yerine yapılacak yeni projeler, maliklerin oybirliğiyle belirlenmeye çalışılsa da oybirliği sağlanamayan durumlarda hisseleri oranında salt çoğunluğun kararı esas alınıyor. Bu karar doğrultusunda yeni inşaat ruhsatı işlemleri yürütülüyor. Anlaşma sağlanamayan maliklerin hisseleri, açık artırma usulü ile anlaşma sağlayan maliklere veya onların belirlediği müteahhide satılıyor.
Salt çoğunlukla alınan karar sonrası yapılacak yeni yapı için tebligat süreci, noter, e-Devlet veya ilgili muhtarlıklar üzerinden duyuruluyor. Satış işlemlerinin ardından, yeni malik adına tapu kaydı yapılmasıyla tam muvafakat sağlanıyor ve yapı inşasına başlanıyor.
Vergi ve kira yardımı destekleri
6306 sayılı yasa kapsamında yürütülen tüm bu işlemlerde, hak sahiplerine vergi, harç ve ücret muafiyeti sağlanırken, ayrıca kira yardımı ve faiz desteği gibi finansal desteklerden de yararlanma imkânı sunuluyor.
