İstanbul Silivri açıklarında 23 Nisan günü meydana gelen 6,2’lik deprem büyük paniğe sebep oldu. Depremin ardından artçı sarsıntılar devam ederken, gündeme bir kez daha “Büyük İstanbul Depremi” geldi.
Silivri depremiyle ilgili de açıklamalarda bulunan İTÜ Jeoloji Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Cenk Yaltırak, güncel kullanılan haritalara da değindi.
Prof. Dr. Yaltırak, 2001 tarihli ‘Marmara Deprem Haritası’nın hazırlanmasında kullanılan sismik verinin bin 630 kilometre olduğunu belirterek, kamu ve belediyelerin tek fay modelli haritaya dayanan Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü’nün (MTA) aktif fay haritasını kullandığını açıkladı.
Yaltırak, “MTA’nın haritasının alt köşesinde ‘Bu harita sadece fikir vermek içindir’ yazar. Fakat göreceğiniz gibi AFAD tehlike haritası buna dayanır. Haritalar, daha geniş ve yeni verilerle, yeni teknolojiler kullanılarak yenilenmesine rağmen MTA aynı haritayı yayınlamaya devam ediyor.” ifadelerini kullandı.
“Fayların konumlarını içeren veri tabanı üreteceğiz”
2019’dan beri farklı kuruluşlar tarafından toplanan sismik verilerle hazırladıkları güncel haritanın yapay zeka analizi ile uyumlu olduğuna dikkat çeken Prof. Yaltırak, şu açıklamaları yaptı:
“Güncel haritamız 22 bin km veri ve bir süper bilgisayarın analizleri ile yapıldı. Mükemmelleştirmek için uğraşıyoruz.
3B veride yapılan yapay zeka analizi ile bizim 2 boyutlu veriden elde ettiğimiz sonuçlar uyumlu. Hedefimiz veri tabanlarını birleştirerek yeni bir analiz yapmak. Böylece artık Marmara’da bir fay haritası değil, fayların konumlarını ve karakterlerini içeren sayısal bir veri tabanını üreteceğiz.”
“Kamu ve belediyeler MTA aktif fay haritasını kullanıyor”
Marmara Denizi’nde 1974’ten beri sismik araştırma yapıldığını belirten Yaltırak, Şu anda yaygın olarak kullanılan ve 2001’de yayınlanan haritanın yapılması için kullanılan sismik veri ise bin 630 km olduğunu aktardı:
“Bu çalışmalarda 30 bin km’ye yakın sismik kesit toplandı. Şu anda yaygın olarak kullanılan ve 2001’de yayınlanan haritanın yapılması için kullanılan sismik veri ise bin 630 km’dir.
Bu veriler kâğıt üstünde haritalandı ve bu haritada fayın düzlemi dik kabul ediliyor. Bu çalışma dışında biz, 2019’dan başlayarak farklı kuruluşlar tarafından toplanan tüm sismik verileri bir araya getirdik ve çok sık sismik kesit ve yeni geliştirdiğimiz 3B harita yapacak bir yaklaşımla tüm Marmara Denizi’ni 1 km’den daha az aralıklarla sismik kesitlerle derine doğru haritaladık.
Bu harita yeni bir harita ve biz tüm risk analiz hesaplamalarını bu harita ile yapıyoruz. Oysa kamu ve belediyeleri MTA aktif fay haritasını kullanıyor. MTA fay haritası sadece fikir vermek için olduğu halde AFAD tehlike haritası buna dayanır. Haritalar, daha geniş ve yeni verilerle, yeni teknolojiler kullanılarak yenilenmesine rağmen, MTA bu değişikliği yapmayı gerekli görmediğinden sorumluluğu olmadan bu haritayı yayınlamaya devam ediyor.”
“Tehlike dün ne ise bugün de aynı”
Silivri depremini de değerlendiren Yaltırak, tehlikenin dün ne ise bugün de aynı olduğuna dikkat çekti:
“Son deprem, Silivri’nin 25 km güneyinde Orta Marmara Sırtı üzerinde Kuzey Anadolu Fayı’nın Kumburgaz segmenti üzerinde 13 km derinde Mw 6.2 büyüklüğünde gerçekleşmişti.
Kırık yaklaşık 20 km uzunluğunda ve üzerinde 30 cm’lik bir hareket oldu. Aynı segmentin üzerinde söz konusu alanda 1766’dan beri biriken 3.7 metrelik atımdan bu atım eksildi. Bu deprem olmadan önce bu segmentte birikim Mw 7.4’tü. Şimdi ise Mw 7.38. Bu matematik bir hesaplama. Bu durumda virgülden sonra ikinci hane bir şeyi değiştirmiyor. Dün ne ise tehlike bugün de aynı” ifadelerini kullandı.
“Deprem önlemleri için kakafoniden çıkmak lazım”
Yaltırak ayrıca, “Deprem önlemleri için, TV’de konuşanların yarattığı ve kamu ve toplumu içinde sürüklediği bu kakafoniden çıkmak lazım” dedi ve “Burada anlaşılması gereken kova dolu ve ne zaman hangi damlayla taşacağı değil, kovadaki su boşalınca suyun nereyi basacağı meselesidir” diye de ekledi.
Deprem uzmanı diye bir uzmanlık olmadığınıb altını çizen Yaltırak, “Deprem konusunda konuşanlara doktoranızı hangi konuda yaptınız diye sormak lazım. Konu ortopedi ama cildiyeci, ürolog, hematolog fikir yürütüyor” dedi.
