İsrail, cuma sabaha karşı İran’ın başkenti Tahran, Tebriz, İsfahan’daki Natanz nükleer tesisi ile Loristan ve Kirmanşah kentlerine saldırılar düzenledi. Saldırılarda İran Genelkurmay Başkanı Tümgeneral Muhammed Bakıri, Devrim Muhafızları Genel Komutanı Tümgeneral Hüseyin Selami dahil üst düzey askeri yetkililer ile 6 nükleer bilim insanı hayatını kaybetti. İsrail’in Tahran’daki saldırılarında yerleşim yerleri de vurulurken, çok sayıda sivil de yaşamını yitirdi.
Hürmüz kapanırsa petrol 100 dolar olur
Saldırının ardından gözler ticaretin kilit noktası Hürmüz Boğazı’na çevrilirken, petrol fiyatları hızla yükseldi. Dün gün içerisinde Brent petrolün varil fiyatı yüzde 8’den fazla yükselerek 75 dolar seviyelerini gördü. Küresel petrol ticaretinin yaklaşık üçte biri, LNG ticaretinin ise yüzde 20’si Hürmüz Boğazı üzerinden sağlanıyor. Bu gelişmenin etkisiyle Avrupa’da doğal gaz fiyatları güne yüzde 4 yükselişle başlarken, son 5 haftanın en büyük artışı görüldü. Küresel Risk Yönetimi Araştırma Başkanı Arne Lohmann Rasmussen, LinkedIn hesabından yaptığı paylaşımda, İran’ın bu dar geçiş noktasını kapatması halinde petrol fiyatlarının 100 dolara kadar çıkabileceğini söyledi. Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) Başkanı Fatih Birol da “Piyasalarda şu anda tedarik iyi seviyede ancak gerekirse harekete geçmeye hazırız” açıklaması yaptı.
Altın için tahminler yukarı güncellendi
Küresel piyasalarda, Orta Doğu’da jeopolitik gerilimin tırmanması, ABD-Çin görüşmelerinin sağladığı iyimserliği gölgede bırakırken, gerilimin daha da artacağına yönelik endişeler risk algısını yükseltti. ABD’nin 10 yıllık tahvil faizi gerilemesini son 5 iş gününe taşıyarak yüzde 4,34’e kadar indi. Altının ons fiyatı son 3 iş gününde de yükselirken, yeni günde tarihi rekoru olan 3 bin 500 dolara yaklaştı. Altının ons fiyatı 3 bin 445 dolara kadar yükseldi. Commerzbank, altın ve diğer değerli metaller için fiyat tahminlerini artırdı. Banka, ons altın için cari yıl sonu tahminini 3 bin dolardan 3 bin 400 dolara yükseltirken, 2026 sonu için ise 3 bin 600 dolara çıkardı.
Hem hisseler hem kriptolar satış yedi
Risk iştahından kaçışın hakim olduğu piyasalar satıcılı seyretti. Dün gün içerisinde BIST 100 endeksi yüzde 4’ten fazla değer kaybetti. Artan jeopolitik risklerle gerileyen pay piyasasında açılış sonrası devre kesicilerin çalıştığı görüldü. Hava saldırılarının ardından kripto piyasasında sert satışlar görüldü. Kripto para piyasasının değeri yüzde 6 düzeyinde değer kaybederek 3,24 trilyon dolara geriledi. Altcoin piyasa değeri ise 1,19 trilyon dolara kadar düştü. CoinGlass verilerine göre düşüş yatırımcıları olumsuz etkiledi ve son 24 saatte 427,84 milyon dolarlık uzun pozisyon tasfiye edildi.
Havayolları seferlerini iptal etti
İsrail’in saldırıları nedeniyle Orta Doğu’ya sefer yapan bazı uçaklar, başka havalimanlarına iniş yapmak zorunda kaldı. Emirates Havayolları’nın Manchester-Dubai ve Londra-Dubai seferlerini yapan uçakları İstanbul Havalimanı’na, Türk havayolu şirketlerinin İran seferlerini yapan bazı uçakları da Bakü’ye yönlendirildi. Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu, “Başta THY olmak üzere, ilgili havayolu işletmelerimiz, 16 Haziran 2025 gününe kadar İran, Irak, Suriye ve Ürdün’e yönelik seferlerini iptal etmiştir” dedi.
İsrail’in saldırısına küresel tepki
İran’a yönelik saldırılar Türkiye ve dünyada tepkilere neden oldu.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan: İsrail’in komşumuz İran’a düzenlediği saldırılar, uluslararası hukuku hiçe sayan apaçık bir provokasyondur. Netanyahu yönetimi pervasız, saldırgan ve hukuk tanımaz eylemleriyle bölgemizi ve tüm dünyayı felakete sürükleme gayretindedir. İsrail haydutluğuna artık bir ‘dur’ demelidir.
Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı: İsrail’in İran’a düzenlediği hava saldırısını en güçlü şekilde kınıyoruz.
AB Komisyonu Sözcüsü Paula Pinho: İsrail’e yapılan itidal çağrıları ne yazık ki işe yaramadı.
ABD Başkanı Donald Trump: İran’a anlaşma yapması için şans verdim. Ama ne kadar çabalasalar da ne kadar yaklaşsalar da bunu başaramadılar. İran, geriye hiçbir şey kalmadan önce bir anlaşma yapmalı ve bir zamanlar İran İmparatorluğu olarak bilinen şeyi kurtarmalıdır.
Rusya Dışişleri Bakanlığı: İsrail’in Birleşmiş Milletler tüzüğünü ve uluslararası hukuku ihlal ederek gerçekleştirdiği askeri eylemi şiddetle kınıyoruz. İsrail yönetimi, bu provokasyonun tüm sonuçlarından sorumlu olacak.
Mısır Dışişleri Bakanlığı: Bu saldırı, bölgenin güvenlik ve istikrarı üzerinde benzeri görülmemiş sonuçlar doğurabilir, halkların kazanımlarını tehdit eder ve bölgenin büyük bir kaosa sürüklenmesine yol açabilir.
Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Faysal bin Ferhan: İsrail’in İran’a saldırısı açık bir saldırganlık ve gerilimi düşürme çabalarını sabote ediyor.
Irak Hükümet Sözcüsü Basim Avvadi: Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyini acil toplantıya çağırıyor ve saldırının tekrarını önleyecek somut ve kararlı tedbirler alınmasını talep ediyoruz.
Azerbaycan Dışişleri Bakanlığı: İsrail tarafından İran topraklarına karşı gerçekleştirilen askeri operasyonlardan ciddi şekilde endişeliyiz.
