Recep ERÇİN
Çin, Kuşak Yol İnisiyatifi ile deniz yolu lojistiğinin bir kısmını demiryoluna kaydırmayı hedefledi. Bu kapsamda Rusya üzerinden geçen Kuzey Koridoru işlerlik kazandı. Zamanla yılda 19 bin trenle, 1 milyon konteyner taşır hale geldi. Bir yandan da deniz yolu ile güney koridoru ilerliyor. Buna karşın Orta Koridor beklenen etkiyi yaratamadı.
Avrupa ve Çin arasındaki dış ticaret hacmi Avrupa Komisyonu’nun açıkladığı verilere göre 2024 itibarıyla 731,1 milyar euro ve Avrupa ülkeleri, Çin’e 304,5 milyar euro açık verdi. Potansiyel yüksek fakat lojistikte sıkıntılar baş gösteriyor. Ukrayna Savaşı’ndan beri Rusya üzerinden geçen Kuzey Koridorunda fiyatlar artarken süreler uzadı. Güneydeki deniz yolunda da korsanlar, bölgesel çatışmalar vd. nedenlerle aksamalar oluyor. Altyapı yüzünden bugüne kadar hacim olarak düşük kalan Orta Koridor ise şu günlerde Çin için güvenli liman olmaya aday.
İlk hedef yılda bin trene ulaşmak
Bu fırsatı değerlendirmek isteyen ve Orta Koridor üzerinde taşımacılık yapan Türk şirketi Pasifik Eurasia mayıs ayı içerisinde gerçekleşen Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu’nun Çin temasları kapsamında Çin devlet demiryolları şirketi China State Railway ile görüşmeler yaptı. Bundan sonra bir dizi işbirliği gündeme geldi.
Bu gelişmeleri aktarmak üzere önceki akşam Pasifik Eurasia yöneticilerinin de katılımıyla bir basın sohbet toplantısı düzenleyen Pasifik Holding Yönetim Kurulu Başkanı Fatih Erdoğan, “China Railway’in iştiraki China Railway International Multimodal Co. Ltd. ile Çin-Türkiye-Avrupa hattında 17 Haziran 2025 tarihli Uluslararası Konteyner Taşımacılığı Sözleşmesi imzalayan Pasifik Eurasia, bu anlaşma kapsamında başlangıçta yapacağı 10 blok tren seferinin ardından düzenli olarak devam edecek olan blok tren seferleri ile ilk etapta yıllık bin tren hedefine koşacak” dedi.
Haftaya yeni anlaşmalar açıklanabilir
Erdoğan, 27-29 Haziran tarihlerinde Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’nın düzenlediği, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın açılışını yapacağı “Küresel Ulaştırma Koridorları Forumu 2025” kapsamında da Çinli muhatapları ile stratejik değere sahip yeni anlaşmalar imzalamayı hedeflediklerini dile getirdi.
2019’dan bu yana Çin, Türk Cumhuriyetleri, Kafkas ülkeleri ve Avrupa ile yaptıkları anlaşmalarla Orta Koridoru geliştirmeye çalıştıklarını anlatan Erdoğan, “Muhataplarımıza şunu anlattık; Orta Koridor ancak Türkiye’nin sahiplenmesi ile olur.
Devlet sahipleniyor. Kuşak Yol İnisiyatifi, jeopolitiği değiştirdi. Hem kuzey hem güneyde yaşananlar lojistik güvenliğini tehdit ediyor. Bu Orta Koridor’un potansiyelini ortaya çıkardı çünkü makul denge güden ülkeler üzerinden geçiyor. Çin devletinin de son bir yılda bu noktaya geldiğini söyleyebiliriz. Yaptığımız ziyarette Çin tarafının hazır olduğunu gördük. Bu süreç artık Orta Koridorun yükselmesi aşamasına geldi” diye konuştu.
‘Türkiye sahiplenmezse olmaz’ dedi, destek istedi
Savaşların Orta Koridor’un önemini daha da artırdığını dile getiren Erdoğan, şunları anlattı: “Çünkü güneyde de karışıklık artıyor. Kuzey başta hızlı idi. Savaş nedeniyle Çin’den Belarus’a 15-20 gün olan tedarik süresi 40-53 güne çıktı. İyileşmesi de beklenmiyor. Buna rağmen geçen yıl 19 bin tren ve 1 milyon konteyner taşındı. Ukrayna Savaşı bitse bile Avrupa’nın Rusya’ya tavrının değişmeyeceği belli oldu. Orta Koridor konteyner başına kuzeye göre 500-1000 dolar avantajlı.
Süre olarak da 25-35 günde tedarik sağlanıyor. Daha da hızlandıracağız, şu anda emekleme aşamasında. Orta Koridor’da yıllık 300 tren var. Türkiye’nin sahiplenmediği bir Orta Koridor’da yük Karadeniz limanlarına iniyor. Oradan gemiyle geçerek nasıl büyüyebilir ki? Çinli muhataplarımıza uzun uzun anlattık. Orta Koridor, kuzey gibi bir büyük hat olacaksa Türkiye olmadan olamaz. Çin demiryolu koridorlarında gelişebilmesi için sübvanse ediyor.
Bana taşıma suyla değirmen döndürmek gibi geldi ama Çin, dünya üretiminin yüzde 30’unu yapıyor. Çin için en büyük risk ürettiği ürünü sevk edememek. Bu sevkiyatı yapamazsa içine çökebilir. Devletin başka gelirlerinden buna pay ayırıyorlar. Bu sübvansiyonları net bir şekilde istedik. Türkiye üzerinden giden trenlere çıkartın bunları siz üstünüze düşeni yapın biz de sahiplenelim dedik.”
“Karadeniz’de yol için toprak vermeyen ayıplanır”
Orta Koridor’da hacim artarken Çinliler raflarında Türkler’in yerini kapar mı? Neden kuzey ve güney sıkıntılı ile yolu ortadan açalım? Bu soru Fatih Erdoğan’a soruldu. Erdoğan şunları anlattı: “Yol kesinlikle çift yönlüdür ve yol medeniyettir. Arsa, toprak bizim Karadeniz’de değerlidir ama yol geçince yer vermemek ayıptır. Çin ile Avrupa arasında bu ticaret olacak sizin onu kapatmaya gücünüz yetmez.
Bu lojistik Türkiye üzerinden oluşursa siz daha güçlü olarak masaya oturuyorsunuz. Orta Asya’da siyasi ve ticari ilişkilerinizi yüksek seviyeye taşıyorsunuz. Bütün kara coğrafyasını Akdeniz’e açabiliriz bunun da demiryolu ile olmasını bekleriz. Çinli şirketlerin Türkiye’ye yatırım yapması Çin devletince teşvik ediliyor, Türkiye de bunu istiyor. Satış yapmak yerine bize yatırım yapın, doğrudan yatırımları artırın, ticarette negatif denge biraz dengelensin isteniyor.”
“Çin’in altyapısını görünce ağzımız açık kaldı”
Çin demiryolu yetkililerinin Türkiye’ye gelip altyapı potansiyelini gördüklerini ve “Kuzeyde çok daha sorun vardı. Orta Koridor’un çok hızlı şekilde kuzeyin seviyesine geleceğine inanıyoruz” dediklerini aktaran Fatih Erdoğan, “Biz de Çin’in demiryolu altyapısını görünce ağzımız açık kaldı, çok büyük!” ifadelerini kullandı.
Orta Koridor nasıl işliyor?
Çin’den yola çıkan tren Kazakistan üzerinden Hazar Denizi’ne geliyor. Buradan Azerbaycan’a oradan Bakü- Tiflis-Kars hattı ile Türkiye içlerine geliyor bir kısmı ülkede kalıp bir kısmı buradan da Avrupa’ya gidiyor. Kars- Sivas hattında yapılacak iyileştirmeler, Zengezur geçişinin açılması ki Fatih Erdoğan’ın aktardığına göre Ermenistan normalleşmeye çok istekli, Marmara’nın kuzeyinden gelip Yavuz Sultan Selim Köprüsü üzerinden geçecek demiryolu ve bazı birkaç iyileştirme ile Orta Koridor’un kapasitesi katlanacak.
