Artan konut fiyatları ve kira giderleri, hane halkının bütçesinde ciddi baskı yaratırken Eurostat ve TÜİK verilerine göre, Türkiye, Avrupa’da konuta en fazla bütçe ayıran ülkeler arasında.
Konut harcamaları geliri eritiyor
Avrupa İstatistik Ofisi (Eurostat) verilerine göre, Türkiye’de kullanılabilir hane halkı gelirinde konut harcamalarının payı 2018’de yüzde 18,20 ile en düşük seviyedeyken, 2024’de bu oran 3 puanlık yükselişle yüzde 21,10 oldu.
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) verileri de hanelerin en büyük gider kaleminin konut olduğuna işaret ediyor. TÜİK’in veirlerine göre, 2022’de yüzde 22,4 olan konut ve kira harcamalarının tüketim içindeki payı, 2023’te yüzde 23,9’a çıktı.
Avrupa’da zirveye tırmanıyoruz
Türkiye geçen yıl 25 Avrupa ülkesi arasından konut harcamalarına en fazla bütçe ayıran 5. ülke oldu. Türkiye’nin hemen önünde Çekya, Almanya, İsveç ve Danimarka gibi yüksek gelirli ülkeler yer aldı. Konut harcamalarının ısınma giderlerinin yüksek olduğu Kuzey Avrupa ülkelerinde daha yüksek seyrettiği görülürken, yüzde 24,6 ile İsveç ve yüzde 26,6 ile Danimarka konut yükünün en fazla hissedildiği ülkeler oldu.
Avrupa’da konut harcamalarının hane gelirine oranla en düşük olduğu ülkeler ise Hırvatistan, İtalya ve Slovenya olarak kaydedildi.
- Danimarka: yüzde 26,60
- İsveç: yüzde 24,60
- Almanya: yüzde 24,50
- Çekya: yüzde 22,10
- Türkiye: yüzde 21,10
- Finlandiya: yüzde 20,90
- Hollanda: yüzde 20,50
- Estonya: yüzde 19,50
- Slovakya: yüzde 19,40
- Bulgaristan: yüzde 19,30
- Lüksemburg: yüzde 19,10
- Macaristan: yüzde 18,80
- Fransa: yüzde 18,50
- Avusturya: yüzde 18,30
- Belçika: yüzde 17,80
- İrlanda: yüzde 17,60
- Portekiz: yüzde 16,80
- Polonya: yüzde 16,70
- Litvanya: yüzde 16,70
- İspanya: yüzde 16,70
- Litvanya: yüzde 15,50
- Romanya: yüzde 15,40
- Slovenya: yüzde 13,60
- İtalya: yüzde 13,60
- Hırvatistan: yüzde 13,00
Tasarrufa bütçe kalmıyor
Öte yandan konut harcamaları, gıda ile birlikte zorunlu tüketim harcamaları arasında sayılırken bu kalemlerdeki artış, hane halkının tasarruf edebileceği ya da eğitime, sağlığa, kültüre ve sosyal yaşama ayırabileceği bütçeyi de kısıtlıyor.
TÜİK verilerine göre, 2023 yılında Türkiye’de tüketim harcamalarının dağılımında ikinci sırayı yüzde 21,9 ile ulaştırma, üçüncü sırayı ise yüzde 20,6 ile gıda aldı. Eğitim ve kültür-sanat harcamaları ise yalnızca yüzde 1-2 seviyelerinde kaldı.
