Muhtemelen vücudunuzda kaşınan bir yarayı, alerjik bir döküntüyü ya da ısırığı asla kaşımamanız gerektiğini, yoksa daha da kötüleşeceğini duymuşsunuzdur. Fareler üzerinde yapılan bir çalışma, bu tavsiyenin doğru olduğunu ve nedenini buldu.
Bir böcek ısırığı gibi kaşınan bir yeri kaşımak, en azından geçici bir rahatlatma hissi verebilir. Bu, cilt tahrişine karşı evrimsel olarak korunan bir davranışsal tepkidir. Bu yüzden bunun zararlı olabileceği fikri garip gözükebilir. Ancak, Pittsburgh Üniversitesi’nde dermatoloji ve immünoloji profesörü ve yeni çalışmanın kıdemli yazarı Daniel Kaplan, yaptığı açıklamada, “Kaşıma genellikle zevklidir, bu da bu davranışın evrimleşebilmesi için bir tür fayda sağlaması gerektiğini gösteriyor” dedi ve ekledi: “Çalışmamız, kaşınmanın aynı zamanda bakteriyel cilt enfeksiyonlarına karşı savunma sağladığına dair kanıtlar sunarak bu paradoksu çözmeye yardımcı oluyor.”
Alerjik kontakt dermatit, cildimizi tahriş eden alerjenlere karşı alerjik bir reaksiyondur. Kauçuk, kozmetik veya yapıştırıcılarla temasın yanı sıra zehirli sarmaşık, ayçiçeği, krizantem ve lale gibi bitkiler, nikel veya kobalt gibi bazı metaller ve hatta antibiyotikler gibi ilaçlar gibi çeşitli kaynaklardan gelebilir. Bu durumun semptomları arasında kaşıntılı, şişkin döküntülerin gelişimi bulunabilir. Bu kırmızı lekeleri sürekli kaşımak, daha fazla iltihaplanmaya yol açarak daha fazla kaşınmaya ve iyileşme süresinin uzamasına neden olacaktır.
Kaplan ve meslektaşları, bu kısır döngünün sebebini araştırmak için egzama benzeri semptomlar üretmek için kaşıntıya neden olan alerjenleri ve “normal fareler” ve kaşıntı algılayan nöronları olmadığı için kaşınmayanları kullandılar.
Normal farelerin kendilerini kaşımalarına izin verildiğinde, kulakları nötrofil adı verilen bağışıklık hücreleriyle şişti ve iltihaplandı. Hissetmedikleri veya engellendikleri için (köpek ve kedilerdeki koni şeklindeki boyunlukları düşünebilirsiniz) kulaklarını kaşıyamayan fareler daha hafif şişlik ve iltihap yaşadılar. Bu da kaşımanın cildi daha da fazla tahriş ettiğini gösteriyordu.
Daha sonra araştırmacılar, kaşınmanın ağrı algılayan nöronların “P maddesi” adı verilen bir bileşiği serbest bırakmasına da neden olduğunu buldu. Bu, nörotransmitter ve nöromodülatör olarak hareket eden bir nöropeptittir. P maddesi serbest bırakıldığında, nötrofillerin katılımı yoluyla kaşıntı ve iltihabı yönlendiren iltihabın temel koordinatörleri olan mast hücrelerini aktive ediyor.
Kaplan’ın söylediğine göre mast hücreleri, “doğrudan alerjenler tarafından aktive edilir ve bu da küçük çaplı iltihaplanma ve kaşıntıya neden olur.” Buna karşılık P maddesi’nin serbest kalması ikinci bir şekilde daha mast hücrelerini aktif ederek, kaşımanın ciltte daha fazla iltihaplanmaya neden olmasına sebep olur.
Makale Science dergisinde yayımlandı.
