SER Akademi, Türkiye 2024 Ar-Ge ve İnovasyon Raporu‘nu yayımladı. Akademinin Genel Müdürü Ömer Özdinç, raporun ulusal ve uluslararası veri setlerinden elde edilen bulgular ışığında hazırlandığını ifade etti.
Özdinç, her yıl Türkiye’nin AR-GE ve inovasyon faaliyetlerini kapsamlı bir şekilde değerlendirdiklerini belirterek, yüksek teknoloji ve yazılım sektörlerinde kaydedilen hızlı ilerlemeye dikkat çekti. Ancak bu alanlarda kat edilmesi gereken uzun bir mesafe olduğuna da vurgu yaptı.
AR-GE çalışan sayısında artış
Raporda, Türkiye’deki AR-GE çalışan sayısının 2023’te önceki yıllara göre daha yavaş bir artışla 400 bine yaklaştığı bilgisi yer aldı. Özel sektörde çalışan AR-GE personeli yüzde 8,8 artarak 207 bine ulaştı, kamu sektöründe ise bu sayı yüzde 7 azaldı. Özdinç, özellikle havacılık sektöründe yaşanan artışa dikkat çekerek, bu alanı “Türk inovasyon sisteminin parlayan yıldızı” olarak tanımladı.
Savunmadan yüzde 43’lük artış
Özdinç, kamunun AR-GE yatırımlarının yüzde 167 artırdığını bildirerek, “Kamu AR-GE harcamalarının toplamı içindeki payını en çok artıran sektör yüzde 43 ile savunma sanayisi oldu.” ifadesini kullandı.
Bu sektörü tarım ile yeryüzünün keşfi ve kullanımı alanlarının izlediğini belirten Özdinç, yükseköğretim harcamalarının kamu ve ticari kesime kıyasla daha az arttığına dikkati çekti. Özdinç, AR-GE harcamaların bölgelere göre dağılımına da değinerek Batı Anadolu’nun (Ankara-Konya) bu kategoride birinci olduğunu, bu anlamda İstanbul ile farkın açıldığını bildirdi.
AR-GE harcamalarının, yüzde 90 oranında artarak, gayrisafi yurtiçi hasıla (GSYH) içindeki oranının yüzde 1,42’ye çıktığını belirten Özdinç, “GSYH içindeki AR-GE harcamalarının oranı bakımından Türkiye, OECD ülkeleri içinde 28. oldu, 5 yıllık artış göz önünde bulundurulduğunda da 21. sırayı aldı. Harcamalarda yüksek artış olmasına rağmen bu göstergenin çok artmamasının önemli sebeplerinden birisi de GSYH’de yaşanan yüksek artıştır” ifadelerini kullandı.
“Teknoparklardaki firma sayısı 10 bini aştı”
Teknoparklardaki firma sayısının 10 bini, istihdam sayısının 100 bini geçtiğine işaret eden Özdinç, bu bölgelerde ihracat tutarının yıllık yüzde 67 artışla 2 milyar dolara yükseldiğini vurguladı. Özdinç, Türkiye’nin Küresel İnovasyon Endeksi’ndeki sıralamasının yükseldiğine dikkati çekerek, bu iyileşmenin, ülkede AR-GE ve inovasyon sistemindeki yapısal dönüşümün sonucu olduğunu belirtti.
İmalat sektörünün ihracatının arttığını, şirket karlılık oranında ise değişim yaşanmadığını ifade eden Özdinç, yüksek teknoloji sektörünün diğer teknoloji birimlerine göre yavaşlamadan en az etkilenen alan olduğunun altını çizdi.
Yazılım sektöründe KOBİ’ler öne çıkıyor
Özdinç, yüksek teknoloji sektöründe firma sayısının yüzde 8 arttığını, cironun ise dolar bazında yüzde 7 düştüğünü ifade etti. Türkiye’nin araştırmacı sayısı açısından OECD ülkeleri içindeki yerine de dikkati çeken Özdinç, “AR-GE tam zaman eşdeğeri (TZE) personel sayısında 8. olan Türkiye, artış oranlarına bakıldığında, son bir yıllık artışta Estonya’nın ardından ikinci sırayı alırken 5 yıllık artış dikkate alındığında ise birinci sıraya yerleşti” bilgisini paylaştı.
KOBİ’lerin yüksek teknoloji ve yazılım sektöründeki yerine de değinen Özdinç, “Yazılım sektöründe KOBİ’ler, 206 milyar lira ciroyla, sektördeki toplam gelirin yüzde 63’ünü, istihdamın da yüzde 76’sını oluşturdu. Bunların içinde 10 çalışandan az kişi çalıştıran mikro KOBİ’ler 40 milyar lira ciro üretti ve sektörün 4’te 1’i bu şirketlerde istihdam edildi. Yüksek teknoloji sektörlerinde ise KOBİ’ler 97 milyar lira ciroyla sektördeki toplam gelirin sadece yüzde 17’sini üretti. Sektördeki çalışanların yüzde 39’u da KOBİ’lerde çalıştı” ifadelerini kullandı.
