İTO, 44 milyar dolarlık besin israfına ‘DUR’ diyecek

Mehmet H. GÜLEL

İstanbul Ticaret Odası (İTO), Türkiye’de her yıl yaklaşık 20 milyon ton gıda israfının önüne geçmek, farkındalığı artırmak ve gele­cek nesillere daha yaşanabilir bir dünya bırakmak amacıyla “Gıdada İsrafa Dur De” kam­panyası başlattı. Kampanya­nın detayları İstanbul Tica­ret Odası (İTO) Başkanı Şe­kib Avdagiç ve paydaş kurum yöneticilerinin katılımıyla İTO’da düzenlenen toplan­tı ile açıklandı.Proje çerçeve­sinde israfa karşı bilinçlen­dirme eğitimleri verilecek.

Eğitimler, “üreticiler, satıcı­lar, hizmet sektörü ve okullar” olmak üzere 4 grubu kapsa­yacak. Öğrencilere, satıcıla­ra, üreticilere gıda israfını ön­lemenin yöntemleri anlatıla­cak. Bildikleri hatırlatılacak, bilmedikleri öğretilecek. Pro­jenin hedefi bu 4 grupta veri­lecek eğitimlerle İstanbul’da 100 bin ve dolaylı olarak da 500 bin kişiye ulaşılması he­defleniyor. Kampanya kapsa­mında 45’er dakikalık 2 baş­lıkta toplam 90 dakikalık eği­timle 5 temel konuda kalıcı bilgi verilecek.

İstanbul Ticaret Odası ön­cülüğündeki projeye İstanbul İl Tarım ve Orman Müdürlü­ğü, İstanbul İl Ticaret Müdür­lüğü, İstanbul İl Milli Eğitim Müdürlüğü, İstanbul Büyük­şehir Belediyesi, İstanbul Ti­caret Borsası, İstanbul Tica­ret Üniversitesi, Gıda Pera­kendecileri Derneği, İstanbul PERDER, Birleşmiş Markalar Derneği, Tüm Restoranlar ve Turizmciler Derneği, Turizm Restoran Yatırımcıları ve Gastronomi İşletmeleri Der­neği ve Türkiye Oteller Birliği paydaş olarak destek veriyor.

Gıda tüketilmeden atığa dönüşüyor

Türkiye’de yılda 19 milyon ton gıda israf edildiğini kay­deden İTO Başkanı Şekib Av­dagiç, bir başka deyişle her yıl yaklaşık 43,3 milyar doları çö­pe atıldığını söyledi. Gıda is­rafının iki sebebinin bilinçsiz tüketim ve ihtiyaçtan fazlası­nı tedarik etmekten kaynak­landığını belirten Avdagiç, “İhtiyaç güdüsüyle yapılan te­dariklerde israf yok, doğru tü­ketim var. Tüketme tutkusu, tükenecek korkusu, reklam­ların tahriki ya da başka tür­lü nedenlerle alınan ürünler ise ihtiyacımızdan fazla ol­duğu için tüketilemiyor. Bu fazlalık, lokantada tabağımı­za aldığımız yemek ya da kah­valtılık ise biraz sonra çöpe gi­diyor. Ev eksiği gördüğümüz marketten aldığımız fazla gı­da maddesi ise ‘Son Kullanım Tarihi’ geçtiği için o da çöpe atılıyor. Dolayısıyla gıda daha tüketilmeden atığa dönüşü­yor” dedi.

“Gıdada eğitim şart”

İTO’nun 830 bini aşkın fir­mayla israfı önleme bilincinin yaygınlaşmasını önemsedik­lerine işaret eden Avdagiç, za­man yönetiminden bütün sek­törlerdeki üretim ve ürünlere kadar her alanda israf karşı­tı bir bilinci yerleştirmemiz gerektiğini belirtti. Avdagiç, şöyle devam etti: “İnsanlara bir şeyi hatırlatmamız gere­kiyor: Parasını ödeyerek sa­hip olduğunuz hiçbir şey, ta­mamıyla size ait değildir. Siz onun mülkiyetine sahip olabi­lirsiniz ama onu, hakkaniyet ve adalet duygusunu rencide edecek şekilde kullanamaz­sınız.

Sizin ‘nasıl olsa benim malım, istediğim gibi kulla­nırım’ deme lüksünüz, bir in­sana yiyecek ulaşmamasına yol açıyorsa, bir ülkenin mil­yar dolarlarının heba olması­na sebep oluyorsa, o zaman or­taya çıkan her ‘acı’dan size de bize de pay düşer. Eğer biz gı­da israf ettik diye, bu ülkede bir insan, bir kadın, bir çocuk gıdaya ulaşamadan akşamla­dıysa, bu vebalden bize de pay düşer. Biz bu bilinçle hareket ettik ve paydaşlarımızla bir­likte İstanbul’da gıda israfını önlemeyi hedefleyen projemi­ze start verdik. Bu proje ile yüz yüze eğitimler vereceğiz. Bir zamanların o meşhur reklam sloganında olduğu gibi biz de ‘Gıdada eğitim şart’ dedik.”

Avdagiç, “Sonuç olarak ifa­de edeyim ki, projemiz gerçek anlamda bir İstanbul Proje­si oldu. Projemiz, ortak akıl ve ortak çaba ile inanıyorum ki, hedefine ulaşacak. Ancak israfı önleme kampanyaları­nın lafta kalmayıp icraata da geçmesi, hepimizin hep bir­likte ve yürekten tek bir cüm­leyi söylemesiyle ‘Gıdada İs­rafa Dur De’ diyelim” diye ko­nuştu.

Bitkisel üretimin yüzde 15’i israf ediliyor

Bitkisel üretim ve su ürün­lerde planlı üretime geçtiğini aktaran İstanbul İl Tarım ve Orman Müdürü Suat Parıldar, “Hangi ürünü, nerede, kimin­le, ne kadar ve ne zaman üre­tileceği konusunda 2024 yılı başı itibariyle devreye aldık. Geçen yıl itibariyle ülkemizde yaklaşık 140 milyon ton bitki­sel ürün üretildi. Bunun 19-20 milyon tonunu kaybımız var. Üretimde bu kadar gayret bu kadar kaynak aktarırken bu­nun yüzde 15’ini etkin kulla­namıyoruz. Bunun içinde ka­yıp ve israf var. Yüzde 15’lik israfın yarısını bile kontrol al­tına aldığımız takdirde hem yerine koyamadığımız su, toprak kaynakları, zaman ve enerji olsun bunlarla ilgili kı­sımlarda tasarruf etmiş olaca­ğız” dedi.

Gıda israfında farkındalık yaratmanın önemli olduğu­nu vurgulayan İstanbul Tica­ret Borsası Meclis Üyesi Şe­rafettin Taştan, israftan dola­yı yılda 44 milyar dolarlık bir maddi kaybın büyüklüğünü ise şöyle ifade etti:”

Büyük projelerin maliyetinin 2 katı

“Son 10 yılda ülkemizin en büyük yatırımlarını göz önü­ne alırsanız Avrasya Tüne­li’nin maliyeti 1.2 milyar dolar, Çanakkale Köprüsü’nün ma­liyeti 2.8 milyar dolar, 3. köp­rünün maliyeti 6 milyar dolar, Körfez geçişi köprüsü ve İzmir Yolu’nun maliyeti 11 milyar do­lar ve Togg araba fabrikası ise 800 milyon dolar maliyeti var. Bunları topladığınız zaman bu devasa övündüğümüz projele­rin maliyeti 22 milyar dolar. Biz yalnızca gıdada her yıl 44 mil­yar doları çöpe atıyoruz. Dün­yanın nüfusu 2050’de 10 milya­rı bulacak ve gıda ihtiyacı yüz­de 60 artacak. Buradan yüzde 60’lık artıştan yüzde 30’unu tasarruftan sağlanabilir” di­ye konuştu. Öncelikle üreti­min doğru yapılması gerektiği­ni belirten Birleşmiş Markalar Derneği Başkanı Sinan Öncel, “Baştan arzı ve talebi iyi değer­lendirmek gerekiyor. Doğru fi­yatın oluşmasıyla beraber üre­tici de zarar görmez, ürün de çöpe gitmez” ifadesini kullandı.

İsrafın yüzde 60’ı hanelerde

Gıda israfının yüzde 60 oran­larda hanede gerçekleştiğini, yüzde 15’nin üretim aşamasın­da, yüzde 15’inin de marketler­de çıkan firelerden kaynaklan­dığını ifade eden İstanbul PER­DER Başkanı Faruk Güzeldere, diğer yandan özellikle İstan­bul’da tüketicilerin meyve, seb­zeyi seçerek alma alışkanlığı maalesef fire oranlarını artır­dığını iletti. Güzeldere, özellik­le yaz aylarında israfın daha da tavan yaptığını aktardı.

30 milyon ton meyve sebze kayıt altında değil

İBB Avrupa Yakası Hal Şube Müdürü İsrafil Aydın ise Tür­kiye’de yıllık sebze ve meyve üretiminin 60 milyon ton ol­duğunu aktararak, “Sebze ve meyve üretiminde dünyada 4 ve 5 sıradayız. Kendi kendimi­ze yeten bir ülkeyiz. Bu 60 mil­yon tonluk sebze ve meyve üre­timinin 30 milyon tonu ticari kaydın içine giriyor. Bunun 30 milyon tonunda ne kadarlık bir israf, kayıp var biz genel bir rakamlarla ifade ediyoruz. Bu rakamlar halde yaptığımız öl­çümlerle ulaşabiliyoruz” dedi.

Ortadoğu insanı daha çok israf ediyor

Şehir otelciliği olarak akşam yemekleri değil ama daha çok kahvaltının açık büfe verdiklerini kaydeden Türkiye Otelciler Birliği Yönetim Kurulu Üyesi Mustafa Topaloğlu, “Kahvaltıda en çok kaybımızı gıda tarafı yer alıyor. Yurt dışından Asya’dan gelen misafirlerimiz daha çok yerler ama sıfır israf yaparlar. Avrupa’dan gelen misafirimiz de az yer ve yine israfı çok azdır. Ama Ortadoğu ve bizim insanımız maalesef geldiği zaman işte Cemil Yılmaz’ın dediği gibi kısırın üstüne kaşar peynir koyuyor. Bu şekilde bir tabağı dolduruyor. En çok israf bunlarda oluyor ve yemezler” diye konuştu.

“Gelişmiş ülkelere göre 2 kat daha fazla israf ediyoruz”

Bünyelerinde hızlı restoranlar ve kahve zincirlerine kadar gıdanın tamamını kapsayan bir yapı olduğunu aktaran Gıda Perakendecileri Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Alp Önder Özpamukçu, “Bizimle benzer nüfustaki İngiltere, Almanya gibi ülkelere baktığımız zaman buradaki kayıplar 8-10 milyon ton civarında bulunuyor. Yani biz gelişmiş ülkelere göre 2 kat daha fazla israf ediyoruz. Cari açığımız ne zaman 35 milyar doları geçtiği anda biz rahatsız oluyoruz. 44 milyar dolar bizim cari açığımız dahi çok üstünde bir rakam” dedi.