İran ile Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin (BMGK) 5 daimi üyesi ve Almanya arasında imzalanan Kapsamlı Ortak Eylem Planı (KOEP) için yeniden görüşmeler başlıyor.
2015’te imzalanan ancak 2018’de ABD’nin çekildiği anlaşma için İran üç Avrupa ülkesiyle yeniden masaya oturacak. İran Dışişleri Bakan Yardımcısı Kazım Garibabadi, ülkesinin Avrupalılarla 13 Ocak’ta yeniden görüşmelerin yapılacağını açıkladı.
‘Müzakere değil görüşme’
Başkent Tahran’da düzenlenen bir programda konuşan Garibabadi, şunları söyledi: “İran ile 3 Avrupa ülkesi (Almanya, İngiltere, Fransa) arasındaki yeni tur görüşmeler için 13 Ocak tarihi belirlendi. Biz artık öngörü peşinde değiliz, daha önce de söylediğimiz gibi bu bir müzakere değil görüşmedir.”
Söz konusu toplantının müzakere olmadığını vurgulayan Garibabadi, görüşmenin, müzakerelerin yeniden başlaması durumunda hangi çerçeve ve yöntemle yapılacağına ilişin konuların netleştirilmesi ve daha fazla istişare amacıyla yapılacağını belirtti.
Kapsamlı Ortak Eylem Planı nedir?
Kapsamlı Ortak Eylem Planı (KOEP) olarak adlandırılan nükleer anlaşma İran ile Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin (BMGK) daimi üyeleri ABD, Rusya, Çin, İngiltere ve Fransa ile Almanya (5+1) arasında 14 Temmuz 2015’te imzalanmıştı.
2017’de ilk dönem başkanlık koltuğuna oturan Donald Trump iki yıla yakın dolaylı görüşmelerin netice vermemesi üzerine Mayıs 2018’de ülkesinin anlaşmadan tek taraflı olarak çekildiğini açıklamıştı.
Nükleer müzakerelerin yeniden başlamasına yönelik çabalar sonuç vermemiş, İran da uranyumu yüzde 60 düzeyinde zenginleştirmişti.
‘Plan’a eleştiri
Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) Genel Direktörü Rafael Mariano Grossi, Aralık 2024’te, Tahran ziyaretinde İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan ve İran Dışişleri Bakanı Abbas Erakçi ile görüştüğünü ve bir müzakereye başlama aşamasında olduklarını aktarmıştı.
Grossi “Daha önce Kapsamlı Ortak Eylem Planı (KOEP) vardı ama artık yok. Daha fazla lazım da değil. İran, nükleer gelişme düzeyine ulaştığı için uranyumu neredeyse askeri düzeyde zenginleştiriyor, bu nedenle farklı bir yol bulmamız gerekiyor. Bu süreçte UAEA’nin önemli bir rol oynamasını diliyorum.” ifadelerini kullanmıştı.
