Doğanın gizli mekanizmaları bazen bilim insanlarını bile şaşırtacak kadar etkileyici sonuçlar doğurabiliyor. Bonn Üniversitesi’nin yeni bir araştırması, Güney Afrika’nın toprak yapısında beklenmedik bir değişimi ortaya çıkardı: Her yıl iki milimetreye kadar yükselen bir kara yüzeyi.
Journal of Geophysical Research: Solid Earth dergisinde yayımlanan çalışma, ilk bakışta oldukça şaşırtıcı görünen bir olguyu açıklıyor. Genellikle toprağın çökmesine şahit olsak da, burada toprağın yükselmesi söz konusu. Araştırmacılar, toprak yükselmesinin ardında yatan nedenin jeolojik hareketlerden ziyade su kaybı olduğunu söylüyor.
2012 – 2020 yılları arasında yapılan GNSS (Küresel Navigasyon Uydu Sistemi) ölçümlerine göre, bazı bölgelerin toprak yüzeyi altı milimetre kadar yükselmiş durumda. Başlangıçta bilim insanları bu yükselişi manto hareketlerine bağlarken, Dr. Makan Karegar önderliğindeki ekip daha farklı bir açıklama buldu.
Su kaybı ve toprak yükselmesi: Nasıl oluyor?
Araştırmacılar, tekil spektral analiz (SSA) yöntemiyle 2000 – 2021 yılları arasındaki verileri incelediler. Çarpıcı bir şekilde, su kütlesi kaybının toprak yüzeyinin yükselmesinde doğrudan etkili olduğunu tespit ettiler. Suyun topraktan çekilmesi, bir bakıma sıkıştırılmış ve sonra bırakılmış bir süngere benziyor. Yeraltı suyu azaldıkça, toprak yüzeyi üzerindeki basınç da azalıyor ve yüzey yukarı doğru yükselmeye başlıyor.
NASA’nın GRACE uydu görevinden elde edilen veriler de bu bulguları destekliyor. Araştırma ekibi, su depolama tahminleri ile uydu verileri arasında %90’ın üzerinde bir korelasyon buldu.
Pratik sonuçlar ve gelecek öngörüleri
Bu keşif, su yönetimi ve iklim değişikliği izleme konusunda kritik bir öneme sahip. Özellikle 2015 – 2019 yılları arasında “Sıfır Günü” su kriziyle karşı karşıya kalan Cape Town için bu bilgiler hayati önem taşıyor.
İklim değişikliğinin hızlandırdığı kuraklık dönemleri, benzer toprak hareketlerinin gelecekte daha sık görülebileceğinin sinyalini veriyor. GPS ve uydu teknolojileri sayesinde artık bu tür değişimleri daha yakından izleyebiliyoruz.
Güney Afrika’nın toprak yükselmesi, doğanın karmaşık ve şaşırtıcı mekanizmalarına bir örnek teşkil ediyor. Su kaybı ve toprak hareketleri arasındaki bu hassas ilişki, iklim bilimi ve jeoloji alanında yeni araştırmaların kapısını aralıyor.
