Peki neden vites geçişi sırasında bu sarsıntıyı hissediyor olabiliriz hiç düşündünüz mü?
Özellikle otomatik şanzımanlı araçlarda hissedilen bu sarsıntı, manuelde de hissediliyor mu?
Öncelikle bu “sarsıntı” neden olur ona bakalım.
Otomatik vitesli araçlar, herkese daha kolay gelse de aslında manuel şanzımanlı araçlara göre daha karmaşık bir yapıya sahip. Dolayısıyla vites geçişi sırasında meydana gelen titremeler, bazen bu sistemdeki tork konvertörü, şanzıman yağı gibi çeşitli parçalardan kaynaklanabiliyor. Tabii bu sarsıntının da birden fazla sebebi olabilir.
Öncelikle otomatik araçların düzenli bakımları, şanzıman sisteminin sağlıklı çalışması için oldukça önemli. Bakım ihmal edildiğinde, şanzıman sıvısının seviyesi düşebilir ya da yağı kirlenebilir. Bu da vites geçişlerini zorlaştırarak sarsıntılara sebep olur.
Bakımları tam, ancak hâlâ sarsıntı hissediliyorsa o zaman şanzımanında sorun olabilir.
Şanzıman takozları, aracın şanzımanını yerinde tutarak titreşimlerin araç içine iletilmesini engelliyor. Ancak zamanla bu takozlar aşınarak işlevini yitirebiliyor. Bu durumda şanzıman, düzgün çalışmadığı için vites geçişleri sırasında hissettiğimiz o sarsıntı meydana gelebilir.
Baktık ki şanzımanda da sıkıntı yok, peki yağ sızıntısı olabilir mi?
Otomatik araç sisteminde, dişliler arasındaki sürtünmeyi azaltmak için özel yağlar kullanılıyor. Ancak bu yağın sızması, şanzımanın düzgün çalışmasını engelleyebiliyor. Eğer şanzıman yağı sızarsa, dişliler düzgün bir şekilde birleşmez, bu da titreşime sebep olur.
Vites değiştirme, otomatik araçlarda balatalarla sağlanıyor.
Bu da demek oluyor ki, bakmamız gereken bir diğer nokta da balatalar. Zamanla balatalar aşındığında, vites geçişleri sırasında etkisizleşiyor. Balataların değiştirilmesi, sarsıntının da giderilmesine olanak sağlar.
Peki ya aracımız manuelse?
Yine aynı şekilde manuel araçlarda da sarsıntılar yaşanıyor.
Ancak otomatik araçlardan farklı olarak manuelde en yaygın sarsıntı sebebi, debriyaj oluyor. Motorun soğuk olduğu durumlarda, debriyajın tam olarak ayrılmaması sarsıntılara yol açıyor. Soğuk motor, sistemin tam verimle çalışması için gereken sıcaklığa ulaşmadığı için debriyajın düzgün ayrılmaması vites geçişlerinde zorluk oluşturabiliyor.
Bunun yanında motorda biriken karbon, yakıt enjektörlerinin veya ateşleme sisteminin düzgün çalışmasını engeller. Bu da motorun düzgün yanmamasına, vites geçişlerinde aşırı sarsıntılara neden oluyor.
Karbon nedir ve motorda neden birikiyor?
Kimyasal bir element olan karbon, doğada organik maddelerin temel yapı taşı olarak biliniyor. Motorlarla ilgili “karbon” terimi ise yanma işlemi sonucunda oluşan karbon bileşikleri veya karbon tortularını ifade ediyor. Yakıtın tam yanmaması, silindirlerden yanma odasına sızan yağ, egzoz gazlarının geri dönüşümü sonucu birikimi, valflerin temizlenememesi ve düşük kaliteli yakıtlar, karbonun motorda birikmesine sebep olur.
Son olarak yanlış şanzıman dişlisi hizalaması da manuel araçlarda sarsıntı sebebi. Dişlilerin doğru şekilde hizalanmaması da sarsıntıya yol açabiliyor. Dişliler düzgün bir geçiş yapamadığında, sürücü geri vitese geçtiğinde bu rahatsız edici sarsıntıyı hissederiz.
Bu sarsıntıyı hissetmemek için ne yapmak gerekiyor?
Böyle bir durum yaşanırsa, özellikle geri vitese geçmeden önce motorun rölantide bir süre çalışmasına izin verin. Bu, motorun tamamen ısınmasını sağlarken debriyajın tam olarak ayrılmasına yardımcı olmuş olur.
Ayıca motor içinde birikmiş karbon, aracınızın performansını etkiliyor. Bu birikintilerin giderilmesi gerekir. Bunun yanında şanzıman yağı, sıvı seviyeleri ve diğer önemli bakım unsurları da düzenli olarak kontrol ettirilmeli. Bunun için bir servise görünmekte fayda var.
Sıraladığımız tüm bu sebepler, vites geçişlerinde -özellikle geri viteste– sarsıntıya neden olurken sıraladığımız adımları uygulamanız sorunların önüne geçebilir. Eğer tüm bunları uygulamanıza rağmen hâlâ devam eden bir sarsıntı hissederseniz, aracınızı servise götürmeniz en sağlıklı sonucu verir.
