Özlem SARSIN-İZMİR
Ege İhracatçı Birlikleri 2025 yılın ilk 6 aylık ihracat değerlendirmesini yaptı. EİB Koordinatör Başkanı Jak Eskinazi, yüksek katma değerli üretim ve sürdürülebilir ihracat vizyonuna sahip çıkılması gerektiğini söyleyerek, son bir yıldır dile getirdikleri sorunların halen güncelliğini koruduğunu ifade etti.
Sadece Ege Bölgesi değil, Türkiye’nin dört bir yanındaki ihracatçıların aynı başlıkları tekrar ettiğini dile getiren Eskinazi, “Bu sorunlar artık münferit değil, sistemik bir hal almıştır. Ancak artık tekrarın ötesine geçmemiz gereken bir eşikteyiz. İSO İmalat PMI verisinin haziran ayında yeniden daralma bölgesinde yer alması, üretim ve ihracat odaklı sektörlerdeki baskının devam ettiğini ortaya koydu. Ancak ilk yarı rakamlarımız ihracatçımızın tüm zorluklara rağmen üretimden ve dış pazarlarda var olmaktan vazgeçmediğinin en somut göstergesi” dedi.
“İhracat yapmak cezalandırılır hale geldi”
Türkiye’nin, global alıcıların gözünde “yüksek maliyetli üretim ülkesi” konumunda olduğunu da dikkat çeken Eskinazi, “Geçtiğimiz haftalarda dünyaca ünlü bir İspanyol alıcı “mal adedini düşürmeden üretimi Mısır’a kaydırmanız kaydıyla iş birliğine devam ederiz dedi.
Eskinazi, “Bu yaklaşım, Türkiye’nin artık tercih edilmediğinin somut göstergesidir. Türkiye’de üretim yapan firmaların yüksek enerji fiyatları, kur istikrarsızlığı ve işçilik maliyetleri karşısında nefes alma alanı daralmaktadır. Bazı firmalar konkordato ilan ederken, bazıları ise üretimlerini ve sermayelerini yurt dışına taşıyarak kurtuluş arıyor. İhracat yapmak adeta cezalandırılır hale gelmiştir. İhracatçının kâr marjı, finansmana erişim sıkıntısı ve kur baskısı altında erirken, ‘kazandıkça kaybettirilen’ bir denklemle karşı karşıyayız. Türkiye ekonomisi yılın ilk çeyreğinde yüzde 2 büyüdü. Ancak ihracatın bu büyümeye katkısı negatife dönmüştür. İki çeyrektir ihracat büyümeye pozitif katkı sunamıyor. Bu tablo, sadece bir ekonomik istatistik değil; Türkiye’nin dış ticaretteki rekabet gücünün alarm verdiği bir durumdur. Ama bu gidişatla, sadece 2025’in değil, 2026’nın da kayıp hanesine yazılma riskiyle karşı karşıyayız” diye konuştu.
“Yapısal sorunlar bu yıl da etkisini sürdürdü”
Ege Hazır Giyim İhracatçı Birliği Başkanı Burak Sertbaş, Türkiye’nin en yüksek katma değerli ihracatını yapan, potansiyelli sektörlerinden hazır giyimin, 2025 yılının ilk yarısını zorluklarla geride bıraktığını söyledi. 2024 yılından miras kalan yapısal sorunların bu yıl da etkisini sürdürdüğünü belirten Sertbaş, “İçeride yüksek maliyetler ve enflasyonla paralel gitmeyen döviz kuru, dışarıda ise Avrupa pazarındaki durgunluk, bölgesel savaşların ihracat üzerindeki baskısı ve genel belirsizlik ortamı. Ne yazık ki, bu şartlar altında 2025’in ilk yarısına çok umutlu başlayamamıştık. Yanılmayı isterdim, fakat veriler de mevcut tabloyu teyit eder nitelikte” dedi.
“İhracatımız 10 yılda 2 kat arttı”
Ege Hububat, Bakliyat, Yağlı Tohumlar Ve Mamulleri İhracatçıları Birliği Başkan Yardımcısı Haluk Tezcan, Birlik açısından oldukça hareketli ve yoğun bir süreci geride bıraktığını söyleyerek, “10 yıl önce yıllık 6,7 milyar dolar olan sektör ihracatını 12,6 milyar dolar ile bugün 2 katına çıkarak önemli bir başarıya imza attık. Bu başarı, ülkemizin yaşadığı zorluklar dikkate alındığında sektörümüzün ne denli güçlü olduğunu ortaya koymaktadır” diye konuştu.
“Türk malları raflarda yerini rakiplere kaptırdı”
Fon kesintisinin ihracatı durma noktasına getirdiğini vurgulayan Ege Su Ürünleri ve Hayvansal Mamüller İhracatçıları Birliği Başkanı Bedri Girit, “Türk markaları, süpermarket raflarında yerlerini rakip ülkelere kaptırdı. Tavuk eti ihracatına getirilen kısıtlamalar, 37 ülkedeki pazarlarımızın Brezilya gibi ülkelere kaymasına yol açtı. Bu kısıtlamalar, maalesef yıllardır inşa ettiğimiz güven algısını zedeliyor. Sürdürülebilir ihracat, yalnızca rakamlarla değil; doğru politikalarla desteklenmeli” diye konuştu.
“Artan birim fiyatlar kaybı telafi etti”
Ege Kuru Meyve ve Mamulleri İhracatçıları Birliği Başkanı Mehmet Ali Işık, kuru meyve ve mamulleri sektörünün 2025 yılının ilk yarısında genel anlamda istikrarlı bir büyüme performansı sergilediğini söyleyerek, ihracat gelirlerinin yüzde 3 artışla 852 milyon dolara ulaştığını belirtti. Işık, “Tonajda kısmi bir düşüş yaşanmış olsa da, artan birim fiyatlar bu kaybı önemli ölçüde telafi etmiştir” dedi.
“Katma değeri yüksek pazarlarda ilgi artıyor”
Türk zeytinyağına katma değeri yüksek pazarlarda ilginin arttığını ve markalı ihracat potansiyelinin giderek arttığını ifade eden Ege Zeytin ve Zeytinyağı İhracatçıları Birliği Başkanı Emre Uygun, “Siyah zeytin ihracatımız geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 20 artarak 149 milyon dolar, yeşil zeytin ihracatımız yüzde 36 artarak 47 milyon dolar, zeytinyağı ihracatımız ise yüzde 45 oranında azalarak 196 milyon dolar; toplamda sektör ihracatımız 155 ülkeye toplam 266 milyon dolar olarak gerçekleştirilmiştir. Bu rakamlarda dikkat çekici olan İspanya ve İtalya gibi üretici ülkelere yönelik gerçekleştirilen zeytinyağı ihracatımızda geçen yılın aynı dönemine göre miktar bazında yüzde 65 oranında bir düşüş yaşanırken, tüketici ülkelere yapılan ihracat yüzde 11 artış gösterdi. Bu tablo, Türk zeytinyağının katma değeri yüksek pazarlarda ilginin arttığını ve markalı ihracat potansiyelinin giderek arttığını göstermektedir” dedi.
“Don olayları ihracatımızı olumsuz etkiledi”
Ege Yaş Meyve Sebze İhracatçıları Birliği Başkanı Hayrettin Uçak, bu yılın ilk 6 ayında toplamda 560 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirdiklerini söyleyerek, “İhracatımızda geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 9’luk bir azalma görülmektedir. Özellikle üretiminde dünya birincisi olduğumuz kiraz rekoltesinde zirai don sebebiyle yüzde 90’lara kadar yaşanan kayıp, ihracatımızın azalmasında önemli etki sahibi oldu. Geçen sene 67 bin ton ihracat yaptığımız kiraz ihracatında bu sezon 6 bin ton civarındayız. İlk 6 aylık dönemde domates, çilek, hurma, nar, turşu, salça, kuru domates, dondurulmuş patates ürünleri ön plana çıkan ürünler oldu. ABD, Almanya, Rusya gibi ihracatımızı yaptığımız geleneksel ülkeler de üst sıralardaki yerlerini korudu. Hollanda, İngiltere, Belçika ve Ukrayna ihracatımızı geçen yıla göre artırdığımız ülkeler olarak dikkat çekti. Önümüzdeki aylarda üzüm ve narenciye sezonunun başlamasıyla ihracatın bir miktar toparlanacağını, yıl sonunda da ihracatımızın 1 milyar 200 milyon seviyelerine ulaşacağını öngörüyoruz” dedi.
EİB’ten ihracatçı sorunlarına destek çağrısı
Ege İhracatçı Birlikleri olarak çağrıda bulunan Jak Eskinazi, “Kur politikasında öngörülebilirlik sağlanmalı, ihracatçının maliyet hesabı yapabileceği bir reel kur düzeyi korunmalıdır. Sektörel kredi limitleri yeniden yapılandırılmalı, özellikle tekstil, hazır giyim, tarım ve gıda sektörleri gibi emek yoğun sektörlere özel finansman mekanizmaları devreye alınmalıdır. Enerji maliyetleri üzerindeki yük hafifletilmeli, ihracatçıya sanayi tarifesi dışında destekleyici fiyatlamalar sağlanmalıdır. Sermaye göçünü engelleyecek teşvik mekanizmaları ivedilikle uygulanmalıdır. İhracat gelirleri üretim ve yatırıma kanalize edilmeli, ihracat kazancının yeniden üretime ve yatırıma aktarılmasına imkân tanıyacak düzenlemeler yapılmalıdır. Temmuz sonuna kadar (yüzde 2’den) yüzde 3’e yükseltilen TCMB TL dönüşüm desteğinin yıl sonuna uzatılması. Ayrıca bu desteğin uygulamasının kolaylaştırılmasını, günlük reeskont kredisi limitinin artırılması, 3 aya varan bekleme süresinin 30 günün altına düşürülmesini, DİR rejimini kullanan firmaların KDV iadesinde yaşadıkları KDV Kanunu sistematiğine uygun olmayan idari uygulamalar kaynaklı sorunların giderilmesini istiyoruz. Ve en önemlisi, Türkiye’nin üreticiye ve ihracatçıya sahip çıkan bir ekonomi politikası benimsemesi artık ertelenemez bir zorunluluktur” dedi.
