Çin Dışişleri Bakan Yardımcısı Ma Caoşu, Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Sergey Ryabkov ve İran Dışişleri Bakan Yardımcısı Kazım Garibabadi İran’ın nükleer programındaki gelişmeleri değerlendirmek üzere Pekin’de bir araya geldi.
Görüşmenin ardından yayımlanan ortak bildiride, ABD’nin tüm yasa dışı ve tek taraflı yaptırımlarının kaldırılması ve nükleer müzakerelerin “karşılıklı saygı” temelinde yeniden başlaması çağrısında bulunuldu.
“Siyasi diyalog, tek geçerli yol”
Çin Dışişleri Bakan Yardımcısı Caoşu, Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Ryabkov ve İran Dışişleri Bakan Yardımcısı Garibabadi, İran’ın nükleer füze programını ele almak üzere Çin’in başkenti Pekin’de üçlü toplantı gerçekleştirdi. Diaoyutai Devlet Konukevi’ndeki görüşmenin ardından üç ülke, 8 maddelik ortak bildiri yayımladı.
Çin, İran ve Rusya’nın nükleer konular ve ABD yaptırımlarının kaldırılmasına ilişkin son durumu ayrıntılı şekilde ele aldığı belirtilen bildiride, “Üç ülke, tüm yasa dışı ve tek taraflı yaptırımların kaldırılması gerektiğini vurguladı. Ayrıca karşılıklı saygıya dayalı diplomatik ve siyasi diyaloğun bu konuda tek geçerli ve uygulanabilir yol olduğu bir kez daha ifade edildi. İlgili tarafların, mevcut durumun temel nedenlerine odaklanarak yaptırım, baskı veya güç kullanma tehdidinden kaçınması gerektiği belirtildi” ifadeleri kullanıldı.
Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin 2231 sayılı kararının önemine dikkat çekilen bildiride, “İlgili taraflar, durumu daha da gerginleştirecek adımlardan kaçınarak diplomatik çabalar için uygun bir ortam oluşturmalıdır” ifadelerine yer verildi.
“İran’ın nükleer programı barışçıl amaçlara yönelik”
Bildiride, üç ülkenin nükleer silahların yayılmasını önleme sisteminin temel taşı olarak görülen Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Anlaşması’na (NPT) saygı gösterilmesi gerektiği vurgulandı.
Çin ve Rusya’nın, İran’ın nükleer programının yalnızca barışçıl amaçlara yönelik olduğunu ve nükleer silah üretmeyi hedeflemediğini bir kez daha teyit etmesini memnuniyetle karşıladığı ifade edildi.
Bildiride ayrıca, “İran’ın NPT ve Kapsamlı Güvenlik Anlaşması çerçevesindeki yükümlülüklerine tam olarak uyma taahhüdü olumlu karşılanmaktadır” denildi.
Bildiride, İran’ın Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) ile iş birliğini sürdürme kararının desteklendiği belirtilerek, “Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Anlaşması’na (NPT) taraf bir ülke olarak barışçıl nükleer enerji kullanma hakkına saygı gösterilmelidir. Ayrıca tüm devletler, UAEA’nın tarafsız ve objektif çalışmalarını zayıflatacak adımlardan kaçınmalıdır” ifadeleri kullanıldı.
İran ve Rusya’nın Çin’in yapıcı rolünü takdir ettiği ifade edilen bildiride, “Üç ülke, gelecekte de yakın iş birliği ve görüşmelerini sürdürecektir. Ayrıca (görüşmede) ortak bölgesel ve uluslararası konular ele alınmış ve iş birliklerini uluslararası kuruluşlar ile çok taraflı platformlarda, örneğin Şanghay İşbirliği Örgütü ve BRICS’te sürdürme ve güçlendirme kararı alınmıştır” ifadelerine yer verildi.
Trump: ‘İran’ın nükleer silahları olmamalı’
ABD Başkanı Donald Trump, geçtiğimiz hafta İran dini lideri Ayetullah Ali Hamaney’e mektup gönderdiğini belirterek nükleer programa ilişkin müzakere teklifinde bulunduğunu belirtmişti. Trump, “Eğer İran müzakerelere girmezse onlar için çok kötü olur. İran’ın nükleer silahları olmamalı. Başka seçenekler de mevcut” ifadelerini kullanmıştı. İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan ise “tehdit” olduğu sürece ABD ile müzakere etmeyeceğini, İran’ın da ABD’nin görüşme “emirlerine” boyun eğmeyeceğini söylemişti.
İran, 2015 yılında ABD, Rusya, Çin, İngiltere, Fransa ve Almanya ile yaptığı anlaşmada uluslararası yaptırımların kaldırılması karşılığında nükleer programını sınırlamayı kabul etmişti. Ancak Donald Trump, 2018 yılında ilk başkanlık döneminde anlaşmadan çekilmişti.
