Çernobil Nükleer reaktöründe yaşanan felaketin ardından durumu analiz etmek için canları pahasına reaktöre giren uzmanlar, reaktörün üzerini kat kat beton ve kumla kapamaya çalıştılar. Bu sırada ortaya çıkan ve tehlikeli bir kütle de betonla kaplandı ve bu yapıya doğrudan “fil ayağı” ismi verildi. Çünkü gerçekten de dev bir filin ayağına benziyordu.
Ancak içinden radyasyon sızmaması için dünyadaki en güçlü beton harcıyla oluşturulan bu fil ayağından daha sonra örnek toplamak da mümkün olamamış gibi görünüyor.
Tüm dünyayı alarma geçiren nükleer reaktör kazası, 26 Nisan 1986’nın gece yarısında, Ukrayna’nın Pripyat şehri yakınlarındaki VI Lenin Nükleer Santrali’nde yaşandı. Kusurlu bir reaktör tasarımı ve güvenlik testi sırasında yapılan operasyonel hatalar nedeniyle reaktör 4 aşırı ısındı ve şiddetli bir şekilde patladı.
Patlamada ve sonrasında çıkan yangında çevreye büyük miktarda radyoaktif madde saçtı. Hatta bu radyoaktif bulutlar Türkiye dahil, çevre ülkelere de ulaştı. Doğu Karadeniz’de o dönem yağan yağmurlar nedeniyle toprak ve bitkiler bile radyoaktivite ile kirlenmişti.
İşte bu felaketin tam merkezindeki fil ayağı üzerinden numune alarak ölçümler yapmak isteyen bilim insanlarının, dökülen sert beton malzemeyi kıramadıkları da kısa süre önce yapılan bilimsel bir toplantıda ortaya çıktı.
Yaşananlar yeni yeni anlatılıyor
O dönemi anlatan bazı bilim insanları, radyasyonla kirlenmiş odada çok kısa süre kalmak zorunda olan çalışanların, fil ayağını çekiç veya diğer aletlerle kırıp örnek numune alamayınca, üzerine ve dökülen parçaları toplayarak odadan adeta kaçtıklarını ilk defa açıkladılar.
Fil ayağının bulunduğu odanın riskini anlatmak gerekirse, şöyle bir karşılaştırma yapmak mümkün. Felaketten kısa bir süre sonra odada saatte yaklaşık 10.000 röntgen iyonlaştırıcı radyasyon ölçümü yapılıyordu. Bu inanılmaz bir tehlikeli radyasyon dozu ve kimse buna maruz kalıp hayatta kalamaz. Örnek vermek gerekirse, 5 saatlik bir süre boyunca sadece 500 röntgen dozuna maruz kalmak kesin ölüm anlamına gelir. 500 röntgen dozuna sadece bir anlık maruz kalmak bile ciddi hastalıklar oluşturur ve kişiyi yataklara düşürmek için yeterlidir.
Çalışanların böyle bir ortama maruz kaldıklarını bilerek, fil ayağı odasında kazma ve küreklerle örnek almak için bir saniye bile fazla durmak istememeleri ise son derece anlaşılır bir durum.
