Usta iktisatçı Dr. Mahfi Eğilmez, yapay zekâ sohbet robotu Chat GPT’ye “Bir ülke niçin çöker ve çökmüş bir ülke nasıl kurtarılır?” diye sordu.
Chat GPT ise Dr. Mahfi Eğilmez’e çöküşün ve kurtuluşun anahtarı olacak adımları sıraladı.
Bir ülke niçin çöker?
Chat GPT’ye göre bir ülkenin çökmesi ekonomik, siyasi, sosyal ve dış faktörlerin birleşimi sonucu ortaya çıkıyor. Ancak başlıca nedenler şöyle sıralanıyor:
1. Kötü ekonomik yönetim
2. Siyasi istikrarsızlık
3. Kurumsal çöküş
4. Savaş ve iç karışıklıklar
Kötü ekonomik yönetimi detaylandıran Chat GPT; aşırı borçlanmaya, yüksek enflasyona, bütçe açıklarına, yolsuzluk ve kaynak israfına, siyasi istikrarsızlık için; sık hükümet değişiklikleri, darbe girişimlerine, yolsuzluk ve kötü yönetişime, kurumsal çöküş için; adalet, eğitim, sağlık gibi temel sistemlerin bozulmasına işaret ediyor.
Çökmüş bir ülke nasıl kurtulur?
Yapay zekâ aracı Eğilmez’in “Çökmüş bir ülke nasıl kurtulur?” sorusu için de şu 5 adımı öneriyor:
1. Güçlü bir reform planı
2. Kurumsal yeniden yapılanma
3. Sosyal kalkınma
4. Uluslararası destek
5. Toplumsal uyanış ve katılım
Chat GPT’ye göre bir ülkeyi çöküşten kurtaracak makroekonomik istikrar ve borcun yeniden yapılandırılması güçlü bir reform planı ile sağlanır. Bunun için de para ve maliye politikasında reforma gitmek gerekir.
Yapay zekâ kurumsal yeniden yapılanma kapsamında yargı bağımsızlığı, şeffaf yönetim, yolsuzlukla mücadele, bağımsız merkez bankası ve saydam bütçeyi işaret ediyor.
Sosyal kalkınma için; eğitim ve sağlık sisteminin iyileştirilmesini, işsizliğe çözüm bulunmasını, toplumsal barış ve kapsayıcılığı, uluslararası destek için; IMF, Dünya Bankası, AB gibi kurumların teknik ve mali yardımını, yatırım çekmeyi ve dış ilişkileri iyileştirmeyi, son olarak toplumsal uyanış ve katılım için de halkın değişim talep etmesi ve sivil toplumun güçlenmesini öneriyor.
Kimse anlamadı diye üzülüyorduk ChatGPT’nin anlamış
Dr. Mahfi Eğilmez ise, yapay zekâ aracının bu önerilerini, “Yıllarca yapısal reformlar diye bunları yazdık, çizdik, anlatmaya çalıştık. Kimse anlamadı diye üzülüyorduk şimdi ChatGPT’nin anlamış olmasıyla teselli buluyoruz” diyerek paylaştı.
