Bolat, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda Bakanlığı ile bağlı kuruluşlarının 2025 yılı bütçelerine ilişkin sunum yaptı.
TUSAŞ’a ekim ayında gerçekleştirilen terör saldırısını lanetleyen Bolat, Türkiye’nin savunma sanayisinde ortaya koyduğu milli teknoloji hamlesinin daha da yükseleceğine işaret etti.
İsrail’in Gazze’ye yönelik saldırılarına değinen Bolat, “Gazze’de bir yılı aşkın süredir devam eden, ayrıca Lübnan topraklarına da sıçrayan İsrail soykırımının ve vahşi katliamının bir an önce son bulmasını temenni ediyorum. Bu konudaki çalışmalarımızı artan tempoda devam ettiriyoruz.” dedi.
Bolat, küresel ekonominin geçen yıl yüzde 3,3 büyüyerek tarihsel ortalamaların altında performans gösterdiğini, ticaret hacminin de aynı dönemde yüzde 1,1 küçüldüğünü belirtti.
Dünya ortalama büyüme oranının bu yıl da durgun seyir izlediğini dile getiren Bolat, küresel ekonomideki zayıf seyir, ticaret ve sanayi politikalarında artan korumacılık, yakın coğrafyada artan jeopolitik çatışmalar ve belirsizlik ortamına rağmen Türkiye ekonomisinin üretimde, istihdamda ve ihracatta büyümeye devam ettiğini söyledi.
“Mal ithalatı 340 milyar dolara geriledi”
Bolat, net mal ve hizmet ihracatının büyümeye katkısının son iki çeyrektir pozitif seviyede gerçekleştiğini belirterek, “2024 ilk yarı sonunda yüzde 3,8’lik büyüme oranımızda net mal ve hizmet ihracatının katkısı 1,4 yüzde puan olarak gerçekleşti. Büyümeye istihdam artışı birlikte devam ediyor. Bu yıl 1 milyondan fazla insanımız istihdama katıldı, son 22 yılda da 12 milyondan fazla vatandaşımız istihdamda yer aldı. İşsizlik oranı 17 aydır tek hanede devam ediyor.” dedi.
Mal ihracatının geçen yıl 2022’ye kıyasla yüzde 0,6 artışla 255,6 milyar dolar seviyesinde gerçekleşerek Cumhuriyet tarihinin rekorunu kırdığına işaret eden Bolat, 2025’te mal ihracatını 279,6 milyar dolara yükseltmeyi hedeflediklerini söyledi.
Mal ithalatının ise son 1 yılda yüzde 7,4 azalışla 340 milyar dolara gerilediğini bildiren Bolat, “İhracatımızda yaklaşık 8 milyar dolarlık artış, mal ithalatımızda 27,2 milyar dolarlık düşüşle dış ticaret açığımızda net 35 milyar dolarlık bir azaltma sağlandı.” diye konuştu.
Bolat, tüketim malı ithalatıyla ilgili gelişmeleri de izlediklerini söyleyerek, gerektiğinde gümrük vergilerini arttırma yoluyla da bunları baskılayacaklarını söyledi.
“Ekonomideki dengeleme süreci devam ediyor”
Hizmet ihracatında ise geçen yıl yüzde 14’lük artışla 106 milyar dolara ulaşıldığını, bunun Cumhuriyet tarihinin en yüksek seviyesi olduğunu belirten Bolat, 2025’te hizmetler ihracatı hedefinin 121 milyar dolar olduğunu dile getirdi.
Bolat, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından açıklanan eylül ayı ödemeler dengesi verilerine göre, söz konusu dönemde yıllıklandırılmış hizmet ihracatının 104,3 milyar dolar olduğunu belirterek, “Bu cari işlemler açığımızı kapamada çok önemli destek veriyor. Böylece son bir yıl içinde yaklaşık 373 milyar dolar döviz geliri kazanmış bulunuyoruz.” ifadelerini kullandı.
Cari açığın son 15 aylık dönemde yıllık 55,6 milyar dolardan yıllık 11,3 milyar dolara gerilediğini, bu kapsamda 44,4 milyar dolarlık bir azalışın başarıldığını söyleyen Bolat, şöyle devam etti:
“Haziran, temmuz, ağustos, eylül aylarında üst üste cari fazla verdik. Bu yıl sonuna kadar yıllıklandırılmış cari işlemler açığını 9-10 milyar dolar aralığında tutmayı öngörüyoruz. Böylece milli gelirin yüzde 1 hatta daha azı bir rakam olarak cari açık sorun olmaktan çıktı. Artan ihracat, azalan ithalat, azalan cari işlemler açığıyla döviz işlemlerinde, döviz piyasalarında denge sağlanmış, dış ticaret gelişmeleri olarak makroekonomik istikrara katkı verdik. Böylece dış ticaret açığımız azaldı, döviz rezervlerimiz 160 milyar dolar sınırına dayandı. Ekonomideki dengeleme süreci devam ediyor.”
Bolat, bu yıl mal ihracatçıları için 16,2 milyar lira, hizmet ihracatçıları için de 5,5 milyar lira desteğin devam ettiğini belirtti.
Elektronik ihracatın toplam ihracattaki payının ise bu yılın 10 ayında yüzde 2,6’ya yükseldiğini söyleyen Bolat, bunu 2028’e kadar yüzde 10’a yükseltmeyi hedeflediklerini dile getirdi.
Bolat, Türk Eximbank’ın ihracatçılara geçen yıl 42 milyar dolarlık ihracat kredi ve sigorta desteği sağladığını bildirerek, desteğin bu yıl sonuna kadar 50 milyar dolara yükseltileceğini söyledi.
Günlük reeskont kredi hacmini 4 milyar liraya çıkarıldığını belirten Bolat, ihracat reeskont kredilerinin faiz maliyetinin daha da düşürülmesi için çalışmaların devam ettiğini aktardı.
Bolat, Türkiye’deki 19 serbest bölgede 12,7 milyar dolarlık mal ihracatı gerçekleştirildiğini, yerli üreticiyi haksız rekabet, damping ve sübvansiyonlu ve artan ithalata karşı korumak için ticaret politikası önlem ve uygulamalarını etkili biçimde kullanmaya devam ettiklerini anlattı.
Serbest ticaret anlaşmalarına da değinen Bolat, Filistin serbest ticaret anlaşmasına ilişkin tarım tavizlerinin yürürlüğe girdiğini belirtti.
“Bu yıl fahiş fiyat ve stokçuluğa 4,6 milyar lira ceza uygulandı”
Bakan Bolat, fahiş fiyat ve stokçuluğunu engellemek amacıyla denetim faaliyetlerine hız kesmeden devam ettiklerine dikkati çekerek, otomotiv ve emlak sektöründe hayata geçirdikleri düzenlemeleri aktardı.
Bu düzenlemelerle vatandaşların sıfır ve ikinci el araca ulaşmasını kolaylaştırdıklarını söyleyen Bolat, satış kampanyaları ve fiyat indirimleriyle tüketici lehinde olumlu sonuçlar elde ettiklerini bildirdi.
Bolat, cezaların etkinliğinin artırılması amacıyla fahiş fiyat artışı ve stokçuluk eylemleri için öngörülen idari para cezası tutarlarının arttırıldığını aktararak, şu bilgileri verdi:
“Reklam Kurulu tarafından ekim ayı itibarıyla 16 bin 717 adet dosya karara bağlanarak toplamda 204 milyon liranın üzerinde idari para cezası uygulanmış, reklamı yapılması yasak olan mal ve hizmetlere ilişkin 104 adet erişim engeli kararı verildi. Bu yıl fahiş fiyat artışı ve stokçuluk faaliyetleri ile tüketicinin korunması kapsamında 81 ilimizde 381 bin 311 işletme denetlenerek, 4,6 milyar liranın üzerinde idari para cezası uyguladık.”
Esnaf ve sanatkarlara iş yeri ve taşıt alımları için 1,5 milyon liraya kadar faiz indirimli kredi sağlandığının da altını çizen Bolat, 2002’den bugüne kadar 4 milyon 466 bin 614 kullandırdım kapsamında sağlanan kredi tutarının 544,1 milyar liraya yaklaştığına dikkati çekti.
Bolat, 2019’da ihracat yapan 38 bin 790 olan esnaf ve sanatkar sayısının geçen yıl 239 bin 969’ya ulaştığını söyledi.
Gümrük muhafaza birimlerinin de çalışmalarına yoğun şekilde devam ettiğini vurgulayan Bolat, başta uyuşturucu, sigara ve akaryakıt olmak üzere her türlü eşya kaçakçılığına karşı ülke çapında birçok başarılı operasyon gerçekleştirildiğini söyledi.
Bolat, gümrüklerde 7 Kasım itibarıyla 18,5 milyar lira değerinde 17,2 ton uyuşturucu madde ve 19,4 milyar lira değerinde kaçak ticari eşya olmak üzere 37 milyar 974 milyon lira değerinde kaçak eşya ve narkotik madde ele geçirdiğini kaydetti.
Bakanlığın, amaç ve faaliyetleri doğrultusunda kullanılmak üzere, 2025 bütçesinin 56 milyar 233 milyon 383 bin lira olduğunu bildiren Bolat, kayıt dışı ekonomiyle mücadeleye 6 milyar 407 milyon 209 bin 562 lira, ticaretin düzenlenmesi, geliştirilmesi ve kolaylaştırılması programına 43 milyar 2 milyon 229 bin 838 lira, tüketicinin korunması, ürün ve hizmetlerin güvenliği ve standardizasyonu programına 908 milyon 899 bin 600 lira, yönetim ve destek programına 5 milyar 854 milyon 979 lira, program dışı giderlere de 60 milyon 65 bin lira tahsis edildiğini aktardı.
Bolat, ayrıca 2025 yılı bütçe teklifinin 17 milyar 272 milyon 974 bin lirası personel giderlerine, 2 milyar 3 milyon 300 bin lirasının SGK devlet primi giderlerine, 1 milyar 809 milyon 23 bin lirasının mal ve hizmet alım giderlerine, 1 milyar 769 milyon 800 bin lirasının sermaye giderlerine, 1 milyon 600 bin lirasının sermaye transferleri tertibine, 33 milyar 376 milyon 686 bin lirasının cari transferler olmak üzere büyük ölçüde ihracatçı ve ticaret erbabının desteklenmesine ayrıldığını kaydetti.
