Ayakkabıda yüzde 10 ek vergi ithalatı kesemedi

Nurdoğan A. ERGÜN

Dış ticaretin ithalat lehi­ne büyüdüğü ayakkabı sektöründe ocak ayın­daki dış ticaret açığı 120 milyon dolara çıktı. Bu yılın ilk ayında 92 milyon dolarlık ihracat ya­pan sektörün ithalat değeri ise 211 milyon dolar oldu. İthalatın yüzde 80’i spor ayakkabılardan oluştu.

İthalata uygulanan ver­ginin yılbaşından itibaren yüzde 10 artırılması ve KOBİ ölçeğinde firmalara personel başına 2 bin 500 liralık istihdam desteği ve­rilmesinin sektöre nefes aldır­dığını belirten Türkiye Ayakka­bı Sanayicileri Derneği (TASD) Başkanı Berke İçten, 31 Aralık’ta ithalata getirilen yüzde 10’luk ek vergi ile koruma önlemleri­nin yüzde 40’a çıktığını hatırlat­tı.

İthalatı önleme anlamında ek yüzde 10’un da yeterli olmadığı­nı söyleyen İçten, “Yüzde 10’luk koruma önleminin önümüzdeki aylarda ithalatı kısmen de olsa frenleyeceğini umut ediyoruz” dedi. İçten, ayakkabı dış ticare­tindeki açığın 2025’te de arta­rak devam ettiğini söyledi. İçten, ayakkabıda 2024’ün tamamında 550 milyon dolar olan dış ticaret açığının bu yıl sadece ocak ayın­da 120 milyon dolara ulaştığını bildirdi.

TASD tarafından 72’ncisi dü­zenlenen ve alanında Avrupa’nın en büyüğü olan AYMOD Ulusla­rarası Ayakkabı Moda Fuarı’n­da konuşan İçten, son 2,5 yıldır birbirinden zorlu sorunlarla kar­şı karşıya kaldığının altını çizdi. Özellikle girdi maliyetleri ile kur arasındaki makasın açılmasıy­la sektörün rekabetçiliğin zarar gördüğünü ve ithalatın cazip ha­le geldiğini belirten İçten, şunla­rı söyledi: “2021’i 500 milyon do­lar, 2022’yi ise 350 milyon dolar dış ticaret fazlasıyla kapatmış­tık.

Rekabetçilikte yaşadığımız sorunlara paralel olarak ihraca­tımız gerilerken, ithalatta ola­ğanüstü bir artışla karşı karşıya kaldık. 2023’te 147 milyon dolar, 2024’te ise 550 milyon dolar dış ticaret açığı verdik. Yıllık 24-25 milyon çift civarındaki ithalat, geçen yıl üç kat artışla 76 milyon çifte ulaştı. Ayakkabı dış ticare­tinde ülkemiz aleyhine dönen açık bu yıl da büyümeye devam ediyor. Ocak ayında ihracatımız yüzde 14 daralarak 92 milyon dolara geriledi. İthalat ise yüz­de 54,5 artışla 212 milyon dolara yükseldi.

Daha ilk aydan 120 mil­yon dolar cari açık verdik. İthala­ta uygulanan verginin yılbaşın­dan itibaren yüzde 10 artırılma­sı ve KOBİ ölçeğinde firmalara personel başına 2 bin 500 liralık istihdam desteği verilmesi sek­töre nefes aldırdı. Yüzde 10’luk koruma önleminin önümüzdeki aylarda ithalatı kısmen de olsa frenleyeceğini umut ediyoruz.”

Hammaddeye koruma eleştirisi

Berke İçten, bu zorlu süreçte özellikle maliyetleri düşürecek politikaların büyük önem taşı­dığının altını çizdi. Türkiye’deki üreticinin 16 dolarlık bir ayakka­bıda kullanılan malzemeyi Çin’e göre 3,9 dolar daha pahalıya te­darik edebildiğinin altını çizen İçten, sözlerini şöyle sürdürdü: “Bir ayakkabı yaklaşık 50 fark­lı malzemeden oluşuyor.

Ülke­mizde yeterli üretimi olmayan suni deri, air file kumaş, tekstil malzemeleri, takviye malzeme­ler, aksesuarlar ve tabanları it­hal etmek durumundayız. An­cak bu malzemelerin ithalatın­da yüzde 150’ye varan gümrük vergisi ödemek durumunda ka­lıyoruz. Oysa biz bu malzemeleri katma değerli ürün yapmak için ithal ediyoruz. Dolayısıyla ham­madde yarı mamul ithalatından çekinmemeliyiz. Örneğin Viet­nam’ın ayakkabıda neredeyse hiç yan sanayisi yok ve yıllık 2,2 milyar dolarlık suni deri ve 1 mil­yar dolarlık taban ithal ediyor.

Vietnam, gümrüksüz ithal etti­ği bu malzemeyi işleyerek hem iç piyasanın ihtiyacını karşılıyor hem de yaklaşık 28 milyar dolar­lık ayakkabı ihracatı gerçekleşti­riyor. Ülkemizde de hammadde ve yarı mamul ithalatında vergi sıfırlanabilir. Yan sanayi için de SGK indirimi, enerji teşviki, ki­ra yardımı ya da teknolojik ma­kinelerle ilgili indirimler düşü­nülebilir.”

Karaca: Programın adı ‘kurulu kapasite koruma’ olmalı

İstanbul Deri ve Deri Mamul­leri İhracatçıları Birliği (İD­MİB) Başkanı Güven Karaca ise, sektörde kan kaybının 2025’te de devam ettiğine dikkat çekti. Deri ve deri mamulleri sektörü için master plan oluşturmaya karar verdiklerini bildiren Ka­raca, “Bugünü düşünürken ge­leceği de kurgulamak zorunda­yız.

Dernek, vakıf ve birlik baş­kanlarımızla orta vadeli master plan komisyonunu kurduk. İlk önce dünyanın gerçeklerine uy­gun verimliliği artırmaya odak­lanacağız. İnşallah yılsonuna kadar sektörün master planı­nı devreye alacağız” dedi. KOS­GEB eliyle sağlanan istihdam destek programı kapsamına yan sanayinin alınmasını da talep eden Karaca, “Programın adı is­tihdam koruma paketi. Ama bu koşullarda 2025’te de istihdamı korumak zor olacak. O nedenle paketin adının ‘kurulu kapasite koruma’ paketi olmasını istiyo­ruz” diye konuştu.

“Enflasyon yüzde 20’lere düşmeden bize rahat yok”

Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı Mustafa Gülte­pe, 36 yıldır düzenlenen AY­MOD’un birçok sektöre ilham kaynağı olduğunu söyledi. Avrupa’daki fuarlar kan kay­bederken, İstanbul’un son yıllarda birbirinden başarılı or­ganizasyonlara imza attığını vurgulayan Gültepe, “İnanıyo­rum ki İstanbul’u dünyanın en önemli fuar merkezlerinden biri yapacağız” dedi.

2022’den itibaren enflasyonda görü­len artışın üretimden değil, tüketimden kaynaklandığını dile getiren Gültepe, “En zor dönemin geride kaldığına ina­nıyorum. Enflasyona paralel olarak faiz oranlarının aşağıya inmesiyle beraber, özellikle ikinci yarıdan itibaren sanayi­yi ve ihracatı daha fazla des­tekleyecek politikalar ortaya koyulacağını öngörüyoruz.

Sorunlarımızı ilgili bakanlıkla­rımıza ve kurumlarımıza her fırsatta anlatıyoruz. Üretimde ve ihracatta yaşadığımız so­runların herkes farkında. Ama enflasyonu düşürmeye odak­lanan bir program var. Enflas­yon yüzde 20’lere inmeden bize rahat yok. Bizim de bu sü­reçte verimliliğimizi ve perfor­mansımızı artırmamız önemli. Deri ve deri mamulleri sektörü özelinde yeni bir eylem planı­na ihtiyaç var. TİM olarak biz de bu konuda her türlü katkıyı vermeye hazırız” dedi.

72’nci kez kapılarını açtı

İstanbul Fuar Merkezi’nde (İFM) düzenlenen AYMOD Ulus­lararası Ayakkabı Moda Fuarı’n­da, 29’u yabancı 270 firma katı­lımcı olarak yer alıyor. 22 Mart’a kadar devam edecek fuarı, 20 bin kişinin ziyaret etmesi bekle­niyor. Yabancı ziyaretçilerden 590’ının yol ve konaklama gi­derleri, alım heyetleri programı kapsamında TASD tarafından karşılandı. 72’nci organizas­yonla birlikte AYMOD dijital platforma da taşındı. Fiziki fuar kapandıktan sonra da firmalar ve alıcılar aymod.com üzerin­den birbirleriyle iş bağlantıları kurabilecekler. Fuara özellikle ABD ve Kanada’dan alım heyet­lerinin katıldığı dikkat çekti.