Son olarak Suriye’nin geçici Cumhurbaşkanı Ahmed El Şara’nın, Bedevi-Dürzi çatışmalarının yaşandığı ve (Suriye İnsan Hakları Gözlemevi’nin rakamlarına göre) bir haftada yaklaşık 1000 kişinin öldüğü Süveyda’da “acil ateşkes” ilan edildiğini duyurması, ülkenin güneyinde çatışmalar devam etmesinin önüne geçemedi.
Peki, Suriye’de neler oluyor? Suriye neden bir türlü ayağa kalkamıyor? Konrad Adenauer Stiftung Derneği tarafından geçen hafta İstanbul’da düzenlenen yuvarlak masa toplantısında Suriye’deki gelişmeler ele alındı. Toplantıya en değerli katkıları ise kuşkusuz sahadaki gazeteciler sundu. Chattam House kurallarının geçerli olduğu bu toplantıda konuşulan bazı önemli başlıkları, Suriye’de olup bitenlerin daha iyi anlaşılması açısından madde madde aktarıyorum:
Suriye’nin para problemi
Suriye’nin şu andaki en büyük problemi sadece iç çatışmalar değil, aynı zamanda para. Ekonomik sıkıntılar nedeniyle Şam şu anda dünyanın en pahalı şehirlerinden biri. 13 yıllık iç savaşta altyapının büyük zarar gördüğü ülkede büyük bir enerji problemi var. Ülkenin yeniden inşası ve devlet memurlarının maaşlarının ödenebilmesi için büyük miktarda mali desteğe ihtiyaç duyuluyor.
ABD Başkanı Donald Trump, bundan bir süre önce Suriye’ye yıllardan beridir uygulanan ambargoyu kaldırarak Suriye’nin geleceği için önemli bir adım attı. Ahmed El Şara, her ne kadar sahadan gelse ve cihatçı bir geçmişi olsa da pragmatik bir lider, Suriye’de iktidarda kalabilmek için ABD’nin desteğine ihtiyacı olduğunu çok iyi biliyor.
Şara’nın geleceği risk altında
Nitekim Şara, İsrail’in Şam’a ve Suriye Genelkurmay Başkanlığı’na saldırısından önce aslında bölgesel barışa yönelik çok büyük bir adım atmaya hazırlanıyordu. İsrail istihbarat şefi Tzachi Hanegbi’nin geçen ay İsrail parlamentosunda Dışişleri ve Savunma komiteleriyle düzenlediği kapalı toplantıdaki konuşmasında, Suriye’deki HTŞ yönetimiyle doğrudan temasta olduklarını açıkladığı ortaya çıkmıştı.
Ardından ABD’den “Yakında İbrahim Anlaşmalarıyla ilgili büyük duyuru yapacağız” açıklaması geldi. Suriye’nin İsrail’le “normalleşmede” bir numaralı aday olduğu öne sürülüyordu. Ancak Suriye’de çıkan iç çatışmalar ve İsrail’in “Dürzileri koruma” bahanesiyle Suriye’ye saldırmasının ardından bu planlar rafa kalktı.
Öte yandan Şara, kendisini iktidara taşıyan silahlı Selefi gruplara ve orduya dahil ettiği HTŞ (Heyet Tahrir eş-Şam) milislerine hâkim olmakta da zorlanıyor. Zira HTŞ güçleri içinde onunla aynı düşünceleri paylaşmayan radikal unsurlar var. Bu unsurlar ülkedeki bir takım radikal eylemleriyle Şara’nın da ülkedeki geleceğini riske atıyor.
Işid, Suriye’de cirit atıyor
13 yıl boyunca süren iç savaşın ardından Esad rejiminin devrilmesiyle yaklaşık sekiz aydır ayağa kalkmaya çalışan Suriye, aslında hala çok karışık. Sahadan alınan bilgilere göre IŞİD terör örgütü üyeleri ülkenin her yerinde, özellikle de kuzeydoğusunda cirit atıyor.
IŞİD’in Suriyeli olmayan yabancı mensupları Şam’a doğru gidiyorlar. Bunların arasında Iraklıların sayısı oldukça fazla. İddialara göre, Şara’nın geçici cumhurbaşkanlığı görevinden el çektirilmesi için Irak’taki IŞİD teröristleri serbest bırakılıyor ve bunlar Suriye’ye gönderiliyor. Öte yandan herkesin zannettiği gibi İran’ın Suriye’deki varlığı tamamen bitmiş değil. Özellikle Haseke bölgesinde İran destekli militanların etkisi giderek artıyor.
PYD ve YPG
Suriye’nin kuzey doğusundaki bölgeleri ve Afrin bölgesini kontrolünde bulunduran, ana unsurunu terör örgütü PKK’nın Suriye kolu PYD ve YPG’nin oluşturduğu Suriye Demokratik Güçleri (SDG), bulunduğu bölgelerde çok güçlü. Her ne kadar SDG’nin Suriye ordusuna entegre edilmesi yönünde Mart ayında Şam yönetimi ile bir anlaşma imzalanmış olsa da, SDG’ye bağlı silahlı güçlerin bu anlaşmayı çok da ciddiye almadığı iddia ediliyor.
Bütün bunları üst üste koyup topladığınızda, üzerine bir de son bir haftadır devam eden çatışmaları ve İsrail’in Suriye’ye saldırılarını eklediğinizde, Suriye geçici hükümeti Cumhurbaşkanı Ahmed el Şara’nın iktidar koltuğunda oturmaya daha ne kadar devam edebileceği büyük bir soru işareti oluşturuyor.
