İsrail’de askerlik yasası krizi derinleşiyor. Ultra Ortodoks Yahudi (Haredi) partilerin lideri hahamlar, partilerine hükümetten çekilmeleri için talimat verdi. Özellikle Birleşik Tevrat Yahudiliği Partisi üzerinde artan baskının ardından siyasi gözlemciler, erken seçimin giderek daha olası hale geldiğini belirtiyor.
Koalisyon ortağı olan Haredi partileri, Tevrat eğitimi alan gençlerin zorunlu askerlikten muaf tutulacağı bir yasa çıkarılmadığı gerekçesiyle yaklaşık bir aydır meclis oylamalarına katılmıyor. Bu tutum, Başbakan Binyamin Netanyahu hükümetinin karar alma sürecini fiilen durma noktasına getirmiş durumda.
İsrail basını, hükümetin yaşadığı krizi “erken seçim ihtimali her zamankinden daha yakın” şeklinde yorumladı. Haredi liderlerden Moshe Gafni’nin, “Zorunlu askerlik sorunu çözülmezse adımlarımızı sertleştireceğiz” açıklamasının ardından gece saatlerinde taraflar arasında yapılan görüşmeler de sonuçsuz kaldı.
Yedioth Ahronoth gazetesi ve Kanal 12 televizyonu, Haredi hahamlarının artık hükümette kalmaya gerek görmediğini ve Netanyahu’nun görüşme talebini, “Söylenecek her şey söylendi” diyerek reddettiğini aktardı.
Muhalefetten fesih tasarısı
Bu gelişmeler üzerine muhalefet partileri de harekete geçti. Yair Lapid liderliğindeki Gelecek Var Partisi, Avigdor Liberman’ın İsrail Evimiz Partisi ve Yair Golan’ın liderliğindeki İşçi Partisi, önümüzdeki hafta İsrail Meclisi’nin (Knesset) feshi için tasarı sunacaklarını açıkladı.
Zorunlu askerlik Haredilerle çatışıyor
İsrail’de 18 yaşını geçen herkes için zorunlu askerlik hizmeti mevcutken, Haredi toplumu dini gerekçelerle bu yükümlülüğe karşı çıkıyor. Ülke nüfusunun yaklaşık %13’ünü oluşturan Harediler, hayatlarını Tevrat eğitimine adadıklarını ve askerlik yapmalarının inançlarına aykırı olduğunu savunuyor.
Ancak 7 Ekim 2023’ten itibaren artan güvenlik tehditleri ve Gazze’ye yönelik saldırılar sonrası asker ihtiyacının artması, bu ayrıcalığı yeniden tartışmaya açtı. İsrail ordusu şu anda 7 bini sıcak çatışma bölgelerinde görev alacak şekilde 12 bin yeni askere ihtiyaç duyuyor.
Bu bağlamda, İsrail Yüksek Mahkemesi 25 Haziran 2024’te aldığı kararda, Haredi erkeklerin askerlikten muaf tutulmasının yasal dayanağının bulunmadığını ilan etti. Bu karar, Haredi partilerin hükümete baskısını artırmasına yol açtı.
Koalisyonun küçük ortağı olan Birleşik Tevrat Yahudiliği Partisi hükümetten çekilirse, koalisyon mecliste 61 sandalye ile çoğunluğu kıl payı koruyacak. Ancak bu durum, diğer Haredi ortak Şas Partisi üzerinde de baskıyı artıracak. Şas ise şu ana dek resmi bir tutum açıklamaktan kaçınıyor.
