İstanbul Ticaret Odası’nın raporuna göre Türkiye’de gençlerin yüzde 28’i eğitimde, istihdamda veya mesleki yetiştirme programlarında yer almıyor.
Türkiye’de 15-29 yaş grubundaki gençlerin yüzde 28’inin NEET statüsünde olduğunu gösteren rapor, OECD ortalamasının (%13) oldukça üzerinde kalan bu oranın, İstanbul özelinde yüzde 18,6 seviyesinde seyrettiğini belirtiyor. Araştırma, yüz yüze mülakatlara ve TÜİK verilerine dayanıyor.
İTO Başkanı Şekib Avdagiç, konuyla ilgili değerlendirmesinde, “NEET gençlerin sosyal yardımlarla desteklenmesi tek başına yeterli değil. Bu yardımların eğitim ya da mesleki beceri kazanımıyla ilişkilendirilmesi gerekiyor. Ayrıca iş deneyimi edindirmeye yönelik staj ve teşvik mekanizmaları yaygınlaştırılmalı” dedi.
Kadınlar ve eğitimini tamamlamamışlar öne çıkıyor
Rapora göre NEET statüsündeki gençlerin en büyük kısmını hiçbir resmi okuldan mezun olmamış bireyler oluşturuyor. Ayrıca her 3 genç kadından biri eğitim ya da istihdamda yer almıyor. Düşük ücretler, iş tecrübesi eksikliği ve güvencesiz çalışma koşulları gibi etkenler, gençlerin iş gücü piyasasına katılımını sınırlayan başlıca faktörler arasında.
İTOSAM, NEET gençleri “aktif” ve “pasif” olarak ikiye ayırıyor. Aktif NEET’ler iş aramaya açık fakat çalışmayan bireylerden oluşurken; pasif NEET’ler eğitim ya da iş arama faaliyetinde bulunmayan ve dolayısıyla işsiz olarak da tanımlanmayan gençleri kapsıyor.
Toplumsal ve psikolojik etkiler derinleşiyor
Araştırma, yalnızca ekonomik değil; psikolojik ve sosyal etkiler açısından da alarm verici bulgular içeriyor. Aşırı korumacı ebeveynlik, sosyal beceri eksikliği ve cam fanus metaforuyla tanımlanan “güvensiz yetiştirme biçimi”, gençlerin bağımsız karar alma ve toplumsal hayata katılım becerilerini zayıflatıyor.
Uzman görüşlerine göre, Türkiye’de gençler arasında “düşük ücretle çalışmaktansa çalışmamayı tercih etme” eğilimi artarken, bu durum devlete yapılan eğitim yatırımlarının etkinliğini sorgulatıyor.
Politika önerileri: Eğitim-istihdam sağlantısı güçlendirilmeli
İTO Başkanı Avdagiç, istihdamı artırmak için işverenlere yönelik vergi indirimi, sigorta prim muafiyeti ve maaş destekleri gibi teşviklerin kapsamının artırılmasını önerdi. Ayrıca gençlerin beceri gelişimi ve kariyer planlamasına yönelik danışmanlık sistemlerinin yaygınlaştırılması gerektiğini belirtti.
Raporda görüşlerine yer verilen gençler, aile baskısı, ekonomik zorluklar, çocuk bakımı sorumlulukları ve iş piyasasında tecrübe beklentisi gibi nedenlerle iş gücüne katılamadıklarını dile getiriyor. Bu ifadeler, NEET sorununun çok boyutlu bir yapıya sahip olduğunu ve çözümünün yalnızca ekonomik değil, sosyal politikalarla da desteklenmesi gerektiğini ortaya koyuyor.
