İstanbul Sanayi Odasının (İSO) hazırladığı “Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu 2024” araştırmasının sonuçları İSO Yönetim Kurulu Başkanı Erdal Bahçıvan tarafından açıklandı.
Buna göre, Türkiye’nin 500 büyük sanayi kuruluşunun üretimden satışları geçen yıl 2023’e göre yüzde 36,3 artarak 8 trilyon 688,5 milyar liraya ulaştı. Artış oranı 2023’te yüzde 42,1, 2022’de yüzde 119, 2021’de ise yüzde 73,8 olmuştu.
Böylece son 4 yılın en düşük artışının gerçekleştiği ve üretimden satışlardaki performansın zayıfladığı görüldü. Geçen yılki artışın, yüzde 41,1 olan yurt içi üretici enflasyonunun altında kalması dikkati çekti.
İSO 500’ün ihracatı ise 2024’te önceki yıla göre yüzde 1,5 artarak 96,6 milyar dolara yükseldi. En büyük 500 sanayi kuruluşunun ihracat artışı Türkiye’nin dış satımındaki artışın 0,9 puan altında kaldı. Zorlu dış rekabet koşullarının İSO 500’ün ihracatını daha fazla etkilediği belirtildi.
Faaliyet kârında sert düşüş
En büyük 500 sanayi şirketinin faaliyet kârı geçen yıl yüzde 31,6 azalarak 937 milyar liradan 641 milyar liraya geriledi. Buna paralel olarak faaliyet kârlılığı oranı yüzde 12,5’ten yüzde 6,2’ye indi. Bu oranın, 2014-2023 ortalaması olan yüzde 10,4’ün oldukça altında kalması dikkati çekti.
İSO 500’ün vergi öncesi kâr ve zarar toplamı yüzde 58,5 düşüşle 267 milyar liraya geriledi. Satış kârlılığı oranı yüzde 8,6’dan yüzde 2,6’ya indi.
Faiz, amortisman ve vergi öncesi kâr ve zarar (FAVÖK) toplamı yüzde 12,1 ile zayıf bir artış göstererek 1,3 trilyon liraya ulaştı. Sınırlı artışın sonucunda FAVÖK kârlılığı oranını yüzde 15,7’den yüzde 12,8’e geriledi.
Zarar eden şirket sayısı 152’ye çıktı
Türkiye’nin en büyük 500 sanayi kuruluşu içerisinde 2024’te 348 şirket kâr ederken, 152 kuruluş zarar açıkladı. Zarar eden işletme sayısı önceki yıl 96’ydı.
İSO 500’ün mali ve diğer borçları 2024’te önceki yıla göre yüzde 45,1 arttı.
Şirketlerin devreden KDV yükü yüzde 26,9 artarak 85 milyar liraya yaklaştı. Artışın enflasyonun altında kalmasının bir nebze de olsa pozitif tablo sunduğu belirtildi.
Yüksek teknoloji yoğunluklu sanayilerin payı ise 0,3 puan artışla yüzde 7,4’e çıkarken, orta düşük teknoloji yoğunluklu sanayilerin payı 2,5 puan düşüşle yüzde 31,4’e, orta yüksek teknolojili sanayiler grubunun payı da 3,6 puan azalışla yüzde 26,7’ye geriledi.
AR-GE harcamalarında yüzde 98,4’lük artış
En büyük 500’de AR-GE harcaması yapan kuruluşların sayısı önceki yılla aynı kaldı ve 265 oldu. AR-GE harcamaları ise yüzde 98,4 artarak 60,7 milyar liraya yükseldi.
Şirketlerin istihdamı yüzde 2,6 artarak 825 bin kişiye yaklaşırken, çalışanlara ödenen maaş ve ücretler yüzde 90,9 yükselişle 813 milyar liraya ulaştı.
İSO 500’deki halka açık şirket sayısının ise önceki yıla göre 85’ten 88’e çıktığı ve bugüne kadarki en yüksek rakama ulaştığı görüldü.
Bu şirketler arasında yabancı sermaye paylı kuruluşların sayısı 2022’de 108 ile gördüğü dip seviyeden tekrar yukarı çıkarak 2024’te 124’e yükseldi.
Geçen yıla ilişkin araştırmada sanayinin Anadolu lehine olan gelişmesinin devam ettiği gözlendi. 500 büyük şirket arasında başı 144 firmayla İstanbul Sanayi Odası çekerken, İSO’yu, 44 kuruluşla Ankara Sanayi Odası ve 39 şirketle Kocaeli Sanayi Odası izledi.
Ege Bölgesi Sanayi Odası 37, Gaziantep Sanayi Odası 29, Bursa Ticaret ve Sanayi Odası 17, Adana Sanayi Odası 16, Kayseri Sanayi Odası 13, Manisa Ticaret ve Sanayi Odası ile Denizli Sanayi Odası 11’er, Mersin, Konya ve Kahramanmaraş sanayi odaları 8’er, Balıkesir Sanayi Odası 7, Samsun Ticaret ve Sanayi Odası 6 kuruluşla listede yer aldı.
