Özlem SARSIN
Ege Bölgesi Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı Ender Yorgancılar, EBSO üyesi 2024 yılı Üretimden Satışlarına Göre 100 Büyük Sanayi Kuruluşu’nu açıkladı.
Araştırmaya listedeki ilk 10 firma Star Rafineri A.Ş. Aliağa Şube, Tüpraş Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş. İzmir Rafineri Müdürlüğü, Petkim Petrokimya Holding A.Ş., İzmir Demir Çelik Sanayi A.Ş., Philip Morris Tütün Mamulleri San. ve Tic. A.Ş. Torbalı Şube, JTI Tütün Ürünleri Sanayi A.Ş., Abalıoğlu Yağ San. ve Tic. A.Ş., Abalıoğlu Lezita Gıda Sanayi A.Ş. Entegre Tesisi Şube, Kardemir Çelik Sanayi A.Ş. Aliağa Şube, Ravago Petrokimya Üretim A.Ş., oldu.
Toplantıda konuşan EBSO Yönetim Kurulu Başkanı Ender Yorgancılar, “100 büyük firmada kar bildiren firma sayısı 64, Ar-Ge çalışması yapan firma sayısı 55, yabancı sermayeli 25, ihracat yapan firma sayısı da 92. Bu rakamlar içinde bizi en çok sevindiren kısım ilk 100 firmanın 92’sinin ihracat yapması.
Geçmiş yıllarda 70 civarlarındaydı ama her geçen yıl artık firmalarımız ihracat yapma kapasitesine arttırdılar, yeni pazarlara açılma imkânını sağladılar. 100’den sonraki firmalarımızda da yaklaşık 6 bin firmamızda da bu oranların bu seviyelere gelmesi geleceğimiz ve ülkemiz açısından son derece önemli” dedi.
EBSO Başkanı Ender Yorgancılar düzenlenen toplantıda gündemi ve oluşan tabloda sanayinin durumunu değerlendirdi. Yorgancılar, sanayicilerin moral ve motivasyonunu kaybetme noktasına geldiğini ifade etti.
“BİST 100’deki firmaların yüzde 80’i zarar etti”
Türkiye’nin son 5 yılda büyüyen bir ülke konumunda olduğunu ve bunun sürekliliğinin sağlanması gerektiğini söyleyen Yorgancılar, “2024 yılı bir kayıp yıl oldu. Üretimden satışlar reel olarak gerilemiş, maliyet kalemleri artmış ve enflasyonun gerisinde kalmış.
Borçlar ise enflasyon üzerinde arttı. İthalata olan bağımlılık devam ediyor. Enflasyon düzeltmesi etkisi ile öz kaynakların görünümünde iyileşme gözlense de öz kaynakları güçlü olmayan firmalarda maalesef tersi sonuçlar ortaya çıktı.
Genel olarak üretim maliyetlerinin kur ve enflasyonun çok üzerinde artması, iç ve dış talepteki zayıflama ve rekabet gücünün kaybedilmesi ve kısmi olarak da enflasyon düzeltmesi ile zarar beyan eden firma sayısı artarak ilk defa karlılık oranları negatif seviyede bu yıl açıklandı. Enflasyon düzeltmesinden kaynaklanan zararlar var bilançolarda. BİST 100’deki ’deki pek çok firmanın zarar ettiğini göreceksiniz. Yüzde 70-80’i zarar etmiş” dedi.
“Sanayici önünü görmek istiyor”
Sanayicinin önünü görmek istediğini belirten Yorgancılar, “Önümüzü nasıl göreceğiz? Sanayici orta vadeli programı görmek istiyor. Nisan ayında, son olaylar neticesinde politika faizi arttı. Yıl sonu enflasyonu 25- 30 olacak mı? Demek ki olmayacak enflasyon biraz daha revize olacak. Sıkı para politikası devam eder, yabancı sermaye gelir, o zaman 25’e de düşer ama bunların hepsi sadece orta vadeli programla olmuyor, küresel gelişmeler de etkili oluyor” dedi.
Geçtiğimiz yıl Türkiye’nin 3,2 büyüdüğünü ifade eden Yorgancılar, “Türkiye, dünyadaki, Hindistan ve Çin’i bir kenara koyarsak, sürekli büyüme trendi yakalayan başaran bir ülke konumunda oldu. Ama istenilen seviyede değil. Türkiye’de yüzde 5.5 altındaki bir büyümede işsizlik rakamlarını aşağıya çekebilme imkanı söz konusu değil. 5,5 lik büyüme AB’deki pek çok ülkenin üzerinde bir büyüme bu da bir başarıdır” dedi.
“Özkaynaklar kredi kullandığınız müddetçe azalıyor”
Net satışlar ile üretimden satışların enflasyon yüzde 36 olduğu ortamda enflasyon rakamının üzerinde gerçekleşmediğini söyleyen Yorgancılar, “Borçlarda da önemli bir büyüme var. 450 milyar liradan 620 milyar liraya yükselmiş. Borçlar satışların büyümesinden daha fazla artmış. Sanayici yine bankalara gitmiş borç alarak sistemi çevirmeye gayret etmiş. Özkaynaklar ise aktiflerin içinde 2023 yılında yüzde 57 idi şimdi 54,9 a düştü. Borç oranı 45 idi 45.1 olarak gerçekleşti.
Buradan şunu söylemek istiyorum. Öz kaynaklar kredi kullandığınız müddetçe azalıyor. Borçluluk oranınız arttığı müddetçe öz kaynaklardan yiyorsunuz. Şirketlerdeki bilançoları okuduğunuzda ortaya çıkan budur. 2024 yılında 54.9’a geriledi buradaki kayıp özkaynakların borç ödemek için kullanıldığının göstergesi. Bu da olumlu bir gösterge değil” değerlendirmesinde bulundu.
Araştırmada öne çıkan başlıklar
1- Üretici ve ihracatçı olan 100 büyük firma açısından 2024 yılı kayıp bir yıl olmuştur.
2- Üretimden satışlar reel olarak gerilerken, maliyet kalemleri ise reel olarak artmıştır. Yani, enflasyonun gerisinde kalınmıştır.
3- 100 büyük firmanın ihracat performansı, ülke ortalamasının altında kalmıştır.
4- Üretimin ve ihracatın ithalata olan yüksek düzeydeki bağımlılığı devam etmektedir.
5- Firmalar, mevcut kısıtlardan dolayı döviz riskini yönetmede, son yılların en başarısız performansı ile karşı karşıya kalmıştır.
6- Enflasyon düzeltmesi etkisi ile özkaynakların görünümünde iyileşme gözlenmiştir.
7- Kısmi olarak enflasyon düzeltmesi zarar beyan eden firmaların sayısını artırmış, ilk defa kârlılık oranları negatif seyretmiştir.
