1971 yılının Eylül ayında, ünlü genç şarkıcı Donny Osmond şiddetli karın ağrıları nedeniyle hastaneye başvurduğunda, doktorlar başlangıçta apandisit teşhisi koydu. Ancak, apandisitin genellikle bulunduğu sağ tarafta herhangi bir sorun bulamayan doktorlar şaşkına döndü.
Bu durumu açıklamak aslında son derece basitti ama bir o kadar da sıra dışıydı: Osmond, apandisiti sol tarafında hissettiği için doğru teşhis konamamıştı. Lancaster Üniversitesi Klinik Anatomi Öğrenme Merkezi Direktörü Adam Taylor, 2024 yılında The Conversation’da yayınladığı yazısında bu durumu detaylandırarak, bazı insanların karın ve göğüs organlarının ters yerleşebileceğini ve buna “situs inversus totalis” denildiğini açıkladı.
Situs inversus totalis nedir?
Bu durum, yalnızca Donny Osmond ile sınırlı değil. Ünlü aktris Catherine O’Hara ve şarkıcı Enrique Iglesias gibi isimler de doğuştan bu genetik farklılığa sahip. Hatta, genellikle vücudunuzdaki organlarda sorun yaşanmadığı sürece, bu durumu fark etmeniz oldukça zor olabilir; dolayısıyla siz de bunu bilmeden bu duruma sahip olabilirsiniz.
Situs inversus, vücuttaki göğüs ve karın organlarının sağ-sol düzeninin tamamen ters olmasını ifade eder. Örneğin, kalp normalde sol tarafta yer alırken, situs inversus durumunda sağ tarafta olabilir; aynı şekilde mide de sağ tarafa yerleşebilir. Bu durum, doğuştan gelen genetik mutasyonlar nedeniyle ortaya çıkar ve genellikle doğumdan itibaren mevcuttur. Ancak bu durumun tek bir genetik nedeni yoktur; 100’den fazla genle ilişkili olduğu ve çevresel faktörlerden de etkilendiği bilinmektedir. Örneğin, anne adayının hamilelik sırasında diyabetli olması, sigara içmesi veya bazı ilaçlar kullanması bu durumu tetikleyebilir. Ayrıca, erken hamilelik döneminde COVID-19 enfeksiyonu geçiren annelerin çocuklarında situs inversus görülme riski artabilir.
Sağlık açısından sorun mu?
Situs inversus totalis, çoğu zaman sağlık açısından ciddi bir sorun oluşturmaz ve organlar ters yerleşmelerine rağmen normal şekilde çalışmaya devam eder. Çoğu kişi, bu durumu tıbbi bir müdahale sırasında veya otopsi esnasında tesadüfen öğrenir. Ancak tedavi gerektiren bir durum ortaya çıktığında, sağlık profesyonellerinin doğru yerleşimi bilmesi son derece önemlidir. Özellikle acil ameliyatlarda, yanlış taraftan işlem yapılmaması için tıbbi uyarı bilekliği kullanılabilir.
Daha karmaşık bir durum olan situs ambiguus ise, organların yalnızca bir kısmının ters yerleşmesiyle karakterizedir ve genellikle ciddi kalp hastalıkları veya diğer sistemik problemlerle ilişkilidir. Bu durum, doğuştan gelen karmaşık kalp anomalileri, mide-bağırsak sisteminin hatalı yerleşimi ya da dalakla ilgili sorunları beraberinde getirebilir. Tedavi, her bireyin özel durumuna bağlı olarak değişir ve bazı vakalarda doğumdan hemen sonra müdahale gerektirebilir.
Situs inversus, genel olarak nadir bir durum olsa da, çoğu zaman zararsızdır ve kişilerin yaşam süresini etkilemez. Birçok insan, bu genetik farklılıkla yaşamını sürdürebilir ve çoğu zaman bu durum yalnızca tıbbi bir detay olarak kalır. Bazen ise, kişinin yaşamına ilginç bir ayrıntı ekler.
