Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu (TİHEK), iş yerlerinde sadece Arapça tabelaların kaldırılması yönelik Bursa Büyükşehir Belediyesi’ne idari para cezası kesti.
TİHEK, kararın “ayrımcı muamele” olduğuna karar verdi. Verilen karardan dolayı Bursa Büyükşehir Belediyesi, 204 bin 285 lira idari para cezası ödeyecek.
Resen inceleme başlatıldı
Kurumun kararına göre, Bursa Büyükşehir Belediye Meclisi tarafından “Arapça tabelaların kaldırılması” yönünde karar alındı ve 1 Mayıs 2024’ten itibaren bu kararın uygulanmaya başladığına dair basında haberler yer aldı. TİHEK, 8 Mayıs 2024’teki toplantısında konuya ilişkin resen inceleme başlattı.
İnceleme kapsamında görüşü sorulan Bursa Büyükşehir Belediye Başkanlığı, Arapça tabelaların kaldırılmasına yönelik Cumhurbaşkanlığı İletişim Merkezine (CİMER) yapılan başvuruların belediyeye yönlendirildiği belirtilerek, “bu kapsamda yetki alanı içerisinde 46 işlem tesis edildiği” bildirildi.
Söz konusu kararın Belediye Meclisince oy birliği ile alındığına işaret eden Bursa Büyükşehir Belediyesi, iş yerlerine ait yabancı dildeki tabelaların kaldırılmasıyla ilgili işlemlerin dayanağının 1353 sayılı Türk Harflerinin Kabul ve Tatbiki Hakkında Kanun ile 3701 sayılı Dilekçe Hakkının Kullanılmasına Dair Kanun olduğunu bildirdi.
İncelemesini yapan TİHEK, uygulamanın Arapça tabelalarla sınırlı olması nedeniyle “ayrımcılık yasağı ihlali” yapıldığına kanaat getirdi ve Bursa Büyükşehir Belediye Başkanlığına 204 bin 285 lira idari para cezası kesti.
Kararın gerekçesinden
TİHEK’in kararında, Türk harfleri dışında harflerle yazılmış yazıların kullanımının 1353 sayılı Türk Harflerinin Kabul ve Tatbiki Hakkında Kanun uyarınca kanun koyucu tarafından sınırlandırıldığı belirtilerek, “Türkiye’de faaliyet gösteren bir işletmenin kullandığı tabelaların Türk alfabesine uygun bir şekilde düzenlenmesi zorunludur.” değerlendirmesine yer verildi.
Belediyelerin de kanuni düzenlemeye uygun hareket etmesinin zorunlu olduğuna işaret edilen kararda, somut olayda yapılan incelemenin “Türkçe dışındaki dillerin kullanıldığı tabelalara yönelik işlemler arasında muamele farkı olup olmadığıyla sınırlı” olduğu ifade edildi.
Kararda, yabancı tabela yasağı kapsamında belediye tarafından yapılan 46 işlemin tamamının Arapça dilindeki tabelalara yönelik olduğu aktarılan kararda, yabancı dildeki tabelaların nasıl kullanılacağına ilişkin İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Başkanlığınca düzenleme yapıldığı anımsatıldı.
İncelenen olayda “sadece Arapça tabelalar hakkında işlem yapıldığı”, diğer dillerdeki tabelalara ilişkin işlem yapılmadığı, bunun “ayrımcı muamele” olduğunu belirtilen kararda, şunlara yer verildi:
“İncelemede, Türk harfleri arasında sayılmayan Q-W-X harflerini içeren 6 İngilizce tabelaya herhangi bir işlem yapılmadığı tespit edilmiştir. Kanun uyarınca Arapça harfler olan tabelaların kaldırılması gerektiği anlaşılmaktadır.
Bununla birlikte Türk harfleri arasında yer almayan Q-W-X vb. harfleri barındıran yabancı dildeki tabelaların da aynı kanun hükümleri ve bu kanuna dayanan Meclis Kararı uyarınca kaldırılması gerektiği hususunda şüphe bulunmamaktadır.
Somut olayda Arapça tabelaların kaldırılmasına yönelik işlem tesis edilirken Türk harfi dışında harfler barındıran ancak Arapça olmayan başka yabancı dillerdeki tabelalara ilişkin işlem tesis edilmemesinin Türk Harflerini Kabul ve Tatbiki Hakkında Kanun hükümlerine uygun olmadığı kanaati hasıl olmuştur.
Meclis Kararı doğrultusunda Türk harfleri barındırmayan tüm tabelalara işlem tesisi edilmesi gerekirken yalnızca Arapça tabelalara yönelik işlem tesis edilerek 6701 sayılı Kanun’un 3. maddesinde yer alan dil temelinde ayrımcılık yasağının ihlal edildiği değerlendirilmektedir.”
