İktisatçı Dr. Mahfi Eğilmez, kendi blog sayfasında yayımladığı ‘Kuru Tutarak GSYH Yükseltmek’ başlıklı blog yazısında güncel verileri değerlendirdi.
TÜİK’in 2024 yılı gayrisafi yurt içi hasıla (GSYH), büyüme hızını ve kişi başına gelirini açıkladığını aktaran Eğilmez, 2024 yılındaki ortalama yıllık büyümenin yüzde 3,2 olduğunu kaydetti.
Eğilmez, büyümenin başlıca inşaat, net vergi (dolaylı vergilerdeki artışlar) ve finans sektöründeki büyümeden kaynaklandığını, sanayi sektöründe çöküş yaşandığını, tarım kesiminin de neredeyse hiç büyüyemediğini kaydetti.
‘Potansiyelin altında kaldı’
Eğilmez, bu veriyi “Bu görünüm bize ekonominin deprem inşaatları, özellikle hane halkının kredilere dayalı tüketimi ve dolaylı vergilerdeki büyük artışlar eliyle büyüyebildiğini gösteriyor” diyerek yorumladı.
Eğilmez, Türkiye’nin potansiyel büyümesinin yüzde 4,5 – 5 olarak değerlendirildiği takdirde, 2024 büyümesinin potansiyelin altında kaldığının görülebileceğini kaydetti.
‘Enflasyon ve kura bağlı illüzyon’
Eğilmez, GSYH ve kişi başına gelirin dolar bazında artışı için de şu yorumları yaptı:
“Bunun enflasyon ve kur oranlarına bağlı bir illüzyon olduğuna daha önce birkaç kez değindim. Yine aynı durumla karşı karşıyayız. 2024 yılı cari fiyatlarla (enflasyondan arındırılmamış) GSYH’si 2023 yılına göre yüzde 63,5 artarak 43.411 milyar Türk Lirasına ulaşmış. Bunu 32,8 olan ortalama kura bölünce karşımıza 2023 yılına göre dolar bazında yüzde 17 oranında artmış 1.322 milyar dolarlık bir GSYH büyüklüğü çıkıyor.
Normal koşullarda bir ülkede paranın iç değer kaybı (enflasyon) ile dış değer kaybının birbirine çok yakın olması gerekir. Eğer Türk Lirasının dış değer kaybı da iç değer kaybı kadar (yüzde 58,5) olsaydı GSYH dolar cinsinden (43.411 / 58,5 =) 742 milyar dolar olurdu. Bu durumda kişi başına gelirimiz de 742 milyar dolar / 85,6 milyon kişi =) 8.668 dolar olurdu.
KKM ve carry trade’e dikkat çekti
2021 Eylülünden 2023 Haziranına kadar kuru KKM ile enflasyonun altında tuttuk, sonrasında yabancı ve yerli carry trade ile kuru tutmaya devam ettik ve bu yolla GSYH’yi ve kişi başına geliri olduğundan yüksek gösterdik. İllüzyon ile başkalarını kandırmak eğlencelidir ama bu illüzyona kendimiz de inanır ve ekonomi politikasını buna göre ayarlarsak işin eğlenceli yanı kalmaz.”
