Zebra balığı (Danio rerio), bilim dünyasında genetik araştırmalarda sıkça kullanılan küçük bir tatlı su balığı.
Bu sevimli balığın en ilginç özelliklerinden biri de ultraviyole (UV) ışınlarına karşı kendisini koruyabilmek için özel bir bileşik üretmesi!
Zebra balığı, “gadinol” adlı bir madde sentezliyor.
Zebra balıklarının sentezlediği gadinol, micosporin-benzeri amino asitler (MAA’lar) olarak adlandırılan bir bileşik grubuna ait ve doğal bir güneş koruyucu görevi görüyor.
MAA’lar, UV ışınlarının zararlı etkilerini engelleyerek balıkların derisini ve hücrelerini koruyor. Normalde; insanlar ve çoğu kara hayvanı, güneş ışınlarından korunmak için melanin pigmenti üretirken bazı deniz organizmaları UV korumasını farklı bir yolla sağlıyor.
Zebra balıkları gibi bazı balık türleri, mercanlar, algler ve bakteriler bu özel bileşikleri üretebiliyor. Bu maddeler, UV radyasyonunun DNA’ya zarar vermesini önleyerek hücrelerin sağlıklı kalmasını destekliyor.
Zebra balığı, insanlar için gelişmelerin önünü açabilir.
Bilim insanları, zebra balığının bu doğal koruma mekanizmasını inceleyerek insanlar için biyoteknolojik uygulamalar geliştirmeyi hedefliyor.
Özellikle sentetik kimyasallar içermeyen, biyolojik olarak parçalanabilir ve çevre dostu güneş kremlerinin üretimi konusunda büyük bir ilham kaynağı olabilir.
Geleneksel güneş kremleri genellikle okyanus ekosistemlerine zarar veriyor ve mercan resiflerinin beyazlamasına neden olan kimyasallar içeriyor fakat zebra balığının ürettiği MAA’lar gibi doğal bileşikler, çevreye zarar vermeden UV koruması sağlayabilir.
Gadinolun farklı faydaları da var.
Gadinol ve benzeri maddelerin insan cildi üzerindeki etkileri konusunda yapılan araştırmalar, bunların antioksidan özelliklere sahip olabileceğini ve hücre yaşlanmasını yavaşlatmada da potansiyel taşıdığını gösteriyor.
Eğer bu mekanizma laboratuvar ortamında daha iyi anlaşılır ve üretimi sağlanırsa gelecekte tamamen biyolojik kökenli güneş koruyucu kremler üretmek mümkün olabilir!
