Ali YILDIRIM
Aralık 2021’de döviz kurlarındaki ani yükselişle birlikte, ortaya Kur Korumalı Mevduat (KKM) sistemi çıktı. Bir gecede yüksek dövizin ateşini düşüren sisteme binlerce kişi giriş yaptı.
Bir anlamda liraya dönüşü teşvik eden sistemle birlikte, hesap sahiplerine hem döviz hem de faiz garantisi verildi. Sistem ilk etapta güzel işledi fakat artan kurla birlikte maliyeti bir hayli arttı. Seçim sonrası yeni ekonomi yönetiminin ilk işi KKM’yi kademe kademe bitirmek oldu.
“Riskleri var kademeli olarak bitireceğiz”
Ekonominin direksiyonuna geçen Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, göreve geldiğinde KKM’nin riskler barındırdığını ve uzun vadede kaldırmayı planladıklarını açıklamıştı. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK) dün paylaştığı haftalık verilerde de KKM’nin hacminin 1 trilyon TL’nin altına düştüğü görüldü. 31 Ocak haftasında KKM 25,2 milyar gerileyerek, 996,1 milyar TL’ye indi. KKM’den çıkan gerçek kişilerin ve ticari kuruluşların ise döviz iştahı devam etti.
Yabancı para mevduatları 135 milyar TL arttı
BDDK verilerine göre, Ocak 2025’in ilk haftasında KKM toplamda 1.1 trilyonun üzerindeydi. Aynı dönemde gerçek kişilerin yabancı para hesapları da 4.2 trilyonun üzerine çıkmıştı. İkinci haftada yabancı para mevduatlarında hafif düşüş yaşansa da beşinci haftada yani 31 Ocak verilerinde gerçek kişilerin yabancı para mevduatları 4.3 trilyon lirayı aştı. Aynı dönemde KKM hesaplarında istikrarlı düşüş devam etti. 24 Ocak haftasında 1 trilyon seviyesine inen KKM, 996.1 milyara kadar gerileme kaydetti.
Sadece gerçek kişilerde değil ticari yabancı para hesaplarında da ocak ayında artış kaydedildi. BDDK verilerine göre, 2.1 trilyon olan ticari yabancı para hesapları önceki hafta (24 Ocak) 2.2 trilyon liranın üzerine çıktı. Son hafta ticari hayatın etkisiyle bu seviye 24 Ocak haftasının hafif altına geriledi. Toplama bakıldığında kur etkisi dışında hem ticari hem de gerçek kişilerin yabancı para hesapları bir aylık dönemde 135,7 milyar lira artarken, KKM hesaplarında 112.6 milyar lira düşüş gerçekleşti. 1 Ocak’tan bu yana sadece gerçek kişilerin yabancı para mevduatındaki yükseliş 103,9 milyar TL olarak kayıtlara geçti.
Kredi talebinde büyüme devam ediyor
Merkez Bankası’nın faiz indirimleriyle birlikte kredi tarafında da hareketlilik başladı. Bu süreçte özellikle ticari kredilerde büyüme istikrarlı bir şekilde devam ediyor. BDDK verilerine göre, 31 Ocak haftasında bireysel ve ticari kredilerde 16.3 trilyon lirayı geçti.
Ocak ayının ilk haftasında bu 15.9 trilyon lira seviyesindeydi. Son 1 ayda toplam artış 409 milyar liranın üzerinde. 3.8 trilyon liranın üzerinde olan tüketici kredileri ve bireysel krediler geçen hafta 4 trilyon liraya yaklaştı. 111.2 milyar liralık bir artış görüldü. Ticari kredilerde de iştah rutin bir şekilde devam etti. 12 trilyon seviyesinde olan ticari ve diğer krediler son haftada 12.4 trilyon TL’ye merdiven dayadı.
Takipteki alacaklar ocakta zirveye çıktı
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK) yayınladığı verilerde takipteki alacaklar da dikkat çekti. Ocak ayının son haftasında takipteki alacaklar toplamda 314 milyar 725 milyon TL’ye çıktı. Bunun 129 milyar 288 milyon lirasını tüketici kredileri ve bireysel krediler oluşturdu. 185 milyar 437 milyon lirada ticari ve diğer kredi türlerinden geldi. Ocak ayı başında takipteki alacakların toplamı 293 milyar 695 liraydı.
Bunun 116 milyar 457 milyon lirası tüketici kredileri ve bireysel kartlardan oluşurken, 177 milyar 237 milyon lirasını da ticari ve diğer kredilerden geldiği görülmüştü. Yani ocak ayında takipteki alacaklar 21 milyar daha artış gösterdi. Ocak 2025’te takipteki alacaklarda toplam artış yüzde 7’nin üzerinde gerçekleşti. Ekonomistler bu tabloyu, bireysel borç sorununun artması olarak yorumladı.
