“Sanayicinin paraya değil arsa takviyesine gereksinimi var”

Nurdoğan A. ERGÜN

Türkiye’de finansman maliyetleri sanayi yatı­rımlarının önündeki en büyük engel olmaya devam edi­yor. Ancak en az finansman ka­dar yatırımların önünü tıkayan bir başka konu da sanayi arsası sorunu. Sanayi arsası arzında yaşa­nan yetersizlik ve mevcut arsa­ların astronomik fiyatları, bü­yümenin önündeki önemli en­gellerden biri olarak görülüyor.

Pahalı sanayi arsası fiyatları hem iş dünyasını caydıran, hem de küresel rekabette elini za­yıflatan bir unsur haline gelir­ken, fabrika ve makine için elin­de olan parayı araziye yatırmak zorunda kalan sanayici, plan­sız, altyapısı olmayan bölgeler­de çare arıyor.

Ancak bu da yeni sorunlar ya­ratıyor. Her ne kadar Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın ‘sek­törel bölgeler’ planları olumlu karşılık bulsa da yeterlilik nok­tasında soru işaretleri yaratı­yor. Türkiye’nin toplam yüzöl­çümü içerisinde sanayiye ayrı­lan pay binde 3-4 seviyesinde.

Bu oran İtalya’da yüzde 2.12, Fransa’da yüzde 1.5, Alman­ya’da ise yüzde 4.5. Türkiye’de tüm sanayi 300 bin hektar bü­yüklüğünde. Bunun da yalnızca 100 bin hektarı organize sanayi bölgesi (OSB) alanlarının için­de yer alıyor. Yüzölçümü içeri­sindeki binde 4’lük sınırlı payı­na rağmen sanayi Türkiye’nin gayri safi milli hasılasının (GS­MH) yüzde 30’unu tek başına karşılıyor.

“Arsa sorunu bizi kilitliyor”

“Bugün sanayicinin para de­ğil arsa desteğine ihtiyacı var” diyen Ev ve Mutfak Eşyaları Sa­nayicileri ve İhracatçıları Der­neği (EVSİD) kurucu Başkanı ve Qlux IDEAS Genel Müdürü Burak Önder, yatırım için sana­yicinin en temel problemlerin­den birinin sanayi arsası oldu­ğunu söyledi.Kendi fabrikasını da İstanbul’dan Ergene’ye ta­şıyan Önder, Türkiye’de sanayi arsalarında artan fiyatlara dik­kat çekti. “Bugün Esenyurt-Kı­raç’a gidin metrekare fiyatı 250 dolar. Gelişmiş ülkelerde 15- 20 dolar” diyen Önder, arsa bu­lunamadığı için fiyatların çok yükseldiğini belirtti. Önder, “Arsa sorunu bizi kilitleyen bir konu. Bizim, elimize geçen pa­rayı toprağa değil, otomasyona, insan kaynağına, verimliliğe ya­tırmamız lazım. Sektörel sana­yi bölgeleri şeklinde kümelen­me modeline acilen geçmemiz lazım” diye konuştu.

“Anadolu’da yatırımın önündeki engel lojistik”

Avrupa’da, Çin’de hep sektö­rel kümelenme modellerinin uygulandığını anlatan Önder, şöyle devam etti: “Kümelenme ana sanayi, yan sanayi, lojistik, tedarikçi tüm paydaşları kapsar. Böyle olun­ca verimlilik de gelir. En temel konulardan biri lojistik. Bugün yatırımlar neden Anadolu’ya çok fazla gidemiyor? Nedeni lojistik. Türkiye, karayolunda, hava yolunda çok iyi. Ama de­niz yolunda, demir yolunda bu­nu yakalayamadık. Bizim ka­mudan en önemli beklentimiz sektörel sanayi bölgeleri oluş­turulup bunların limanlara bağlanması.”

“KOBİ’lere alan verin cirolar 2 kat artar”

Sanayi arsası konusunda en büyük problemi yaşayan bölge­lerden biri de ‘sanayinin kalbi’ Bursa. Ülkenin en önemli sa­nayi ve ihracat merkezlerinden biri olarak bilinen Bursa’nın yalnızca 50 milyon metrekare sanayi alanına sahip olduğunu açıklayan Bursa Ticaret ve Sa­nayi Odası (BTSO) Başkanı İb­rahim Burkay, “Yani toplam yü­zölçümü içerisinde Bursa’nın sanayiye ayrılan payı binde 8. Bursa’da 17 OSB var diyoruz an­cak hepsinin toplam büyüklüğü bugün rekabet içerisinde oldu­ğumuz illerdeki bir OSB’nin bü­yüklüğüne eşit.

Marmara Hav­zası, ülkemizin GSMH’sinin yüzde 60’ını sırtlıyor. Bu bölge­nin sanayi varlığını geliştirmek gerekiyor. Sanayi her yerde ge­lişmiyor. Bunun için bir üretim ekosistemi, yerel kabiliyet ve potansiyel gerekiyor. Ülke ola­rak işletmelerimizi büyütmek zorundayız, bunlara uygun sa­nayi alanları oluşturmak duru­mundayız” dedi.

Bu noktada Sanayi ve Tekno­loji Bakanlığının Ulusal Sana­yi Alanları Master Planı çalış­malarını değerli bulan BTSO BaşkanıBurkay, “Bugün KO­Bİ’ye yer tahsis edin, bulundu­ğu mevcut bin metrekare alanı iki katına çıkarın, cirosu 10 mil­yon TL’den 20 milyon TL’ye çı­kar” ifadelerini kullandı.

Toplantılarda gündem hep üretim alanı

Ölçek ekonomisinde şirket­lerin enflasyon oranında büyü­düğünde kendilerini başarılı gördüğünü, KOBİ’lerin ise ge­ometrik büyüdüğünü dile geti­ren Burkay, “KOBİ’lerde müt­hiş fırsatlar var. KOBİ’lerimiz çok daha esnek, hareket kabi­liyeti yüksek, hem bölgeyi hem ülkeyi çok daha hızlandırabi­lecek güce sahip. KOBİ’lerimi­zin daha rekabetçi bir ortama kavuşabilmesi için doğru plan­lama ile çok daha verimli alan­ları uygun koşullarda sunma­mız gerekiyor. Sektörlerimizi temsil eden meslek komitele­rimizin stratejik çalıştayları ve toplantılarında en önem­li gündem maddeleri de üre­tim alanı ihtiyacına yönelik talepler ilk sırada yer alıyor” ifadelerini kullandı.

Yatırım için 5 kat daha fazla para ödeniyor

Sanayi arsası fiyatlarındaki astronomik rakamlara da dik­kat çeken Burkay, şunları söy­ledi: “Örneğin Bursa’da bebe ço­cuk konfeksiyonu sektörünün merkezi olan Vişne Caddesi’n­de her bir üretici büyümek isti­yor. Fakat bu bölgedeki metre­kare fiyatları bugün Avrupa’nın en meşhur alışveriş caddele­rinde bile yok. Burada bin met­rekare yer alsanız, inşaat ma­liyeti ile birlikte yapacağınız makine teçhizat yatırımından neredeyse 5 kat fazla para öde­meniz gerekiyor. Yani üretici bu kadar para arsaya verecek, üstüne bina yapacak, içine de kalan parasıyla makine koya­cak. 10 birim yatırım yapacak, 2 birim ile katma değer ürete­cek. Yani 2 birimlik makine ne üretecek de 10 birimlik yatırı­mın karşılığını getirecek?

Ha­lihazırda birçok firmamız çok katlı binalarda üretim yapmak zorunda kalıyor. Ancak Biz as­lında baktığımız zaman üret­mek isteyene bu koşullarla ‘sen üretme’ diyoruz. Biz, sektör pa­zarda rekabetçi bir oyuncuyken yeni yatırım imkanlarını firma­larımıza sunabilmeyi hedefli­yoruz. Çünkü pazarda gücü kay­bettiğiniz zaman bu imkanları bedava dahi sunsanız kimse bir şey yapamaz. Pazarı kaybettik­ten sonra geri almak günümüz rekabet ortamında mümkün değil. Bu yüzden bu ihtiyaçla­rı doğru tespit edip, buna ce­vap verebilecek projeleri ortaya koymak gerekiyor.”

Sanayi arsasına ne yapılabilir?

Bugün sanayicinin temel problemlerinden biri olan sanayi imarlı arşlar, fabrikalar, depolar, üretim tesisleri gibi sanayi tesislerinin inşasına uygun arsaları ifade ediyor. Bu tür arsalar genellikle şehir merkezlerinin dışında, sanayi bölgelerinde bulunurken, sanayi imarlı arsalar, geniş arazi ihtiyaçlarına sahip işletmeler için ideal. Sanayi imarlı arsalar, önemli bir değer artışı potansiyeli taşıdığı ve uzun vadede yüksek kazanç sağladığı için özellikle yatırımcılar tarafından tercih ediliyor. Türkiye’de İstanbul, İzmir, Bursa, Kocaeli ve Gaziantep gibi şehirler, sanayi imarlı arsa yatırımı için cazip bölgeler arasında yer alıyor.

“Düzce’de 125 dolara yükseldi”

Madeni Yağ ve Petrol Ürünleri Sanayicileri Derneği (MAPESAD) Başkanı Tayfun Koçak, sanayicinin yatırım ve büyüme iştahına mevcut arsa stokunun yetişemediğini söyledi. Kendisinin de üretim tesisini Gebze’den Düzce’ye taşıdığını belirten Koçak, “Fakat Düzce’de sanayi arsasının metrekaresi 125 dolar olmuş. Gebze’de yer kalması. Sakarya’da kalmadı. Bilecik de dolmaya başladı. Düzce’de de bizden sonra bir iki parsel kalmıştı” dedi.