Ferit PARLAK
Türkiye Kooperatifçilik Stratejisi ve Eylem Planı açıklandı. Ticaret Bakanı Ömer Bolat, Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı ile Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanı Mahinur Özdemir Göktaş’ın katıldığı törende açıklanan plana göre, 49 bin kooperatifin, KOOPBİS sistemine kayıtlı 4.5 milyon ortağı etkinleştirilip, verimlilik artırılacak. Kooperatiflerin finansal açıdan güçlendirilmesi ve finansmana erişimin kolaylaştırılması sağlanacak. Mevcut yasal altyapı ve uygulamalar kooperatifçiliğin güncel ihtiyaçları doğrultusunda geliştirilecek.
Kooperatifler kurumsallaşacak
Kooperatif ortaklarının, yöneticilerinin ve personelinin profesyonelleştirilmesine ve kooperatiflerin kurumsal kapasitelerinin arttırılmasına yönelik çalışmaların yapılacak. Güncel kooperatifçilik uygulamaları takip edilerek iyi kooperatifçilik örnekleri ekonomik, sosyal ve çevresel ihtiyaçlar doğrultusunda ülkemize uyarlanarak kooperatif girişimciliği yaygınlaştırılacak.
Kooperatifçiliğin etkin tanıtımı yapılarak farkındalık sağlanacak ve kooperatifçilik imajı güçlendirilecek. Kooperatiflere ilişkin daha sağlıklı veri toplanması, işleyiş ile ilgili işlemlerin gerçekleştirilmesinde bilgi sistemlerinin kullanılması, kooperatiflerin uluslararası standartlara uygun şekilde sınıflandırılması sağlanacak.
Kredi kullanımında vade avantajı
Esnafın kredi alabilmesi için ticari faaliyetine başlangıç süresinden itibaren geçmesi gereken 6 aylık süre 3 aya düşecek. Kredi ve kefalet kooperatifleri vasıtasıyla verilen esnaf kredilerinin daha önce 3 ay olan azami taksit ödeme vadesi, isteğe bağlı olarak 6 aya kadar uzatılacak. 36 ay olan toplam kredi geri ödeme süresini 48 aya yükseltilecek. Kredi verilirken Banka tarafından NACE’ler bazında uygulanan kısıtlama üzerine tekrar çalışma yaparak, kredilerin daha fazla NACE’yi kapsayacak şekilde verilmesi yönünde çalışma yapılacak. Ahi Evran-ı Veli Vakfı kurulmasına ilişkin bir mevzuat çalışmasını içeren kanun taslağı da kısa süre içerisinde TBMM gündemine sunulacak.
Okullarda etkinlikler artacak
Üniversiteler ve okullarda öğrencilere yönelik yoğun bilgilendirme ve farkındalık çalışmaları yürütülecek. Özellikle gençlerin kooperatifçiliğe olan ilgilerini artırmak için kooperatifçilik temalı kısa film ve fotoğraf yarışmaları düzenlenecek. Kooperatifçiliğe yönelik toplumsal farkındalığı artırmak üzere, görsel ve işitsel medyada daha etkin tanıtım sağlanacak. Türkiye Kooperatifler Fuarları ile kooperatif ürünlerinin tanıtımı yapılacak, kooperatiflerin iç ve dış ticaret hacimlerini artırmaları için imkân sağlanacak. Dünya genelinde farklı ülkelerde faaliyet gösteren kooperatif birlikleri iş birliğinde çeşitli etkinliklere ev sahipliği yaparak ülkeler arası kooperatifçilik ağı pekiştirilecek.
Kooperatifçilik hareketi başlıyor
Birleşmiş Milletler’in 2025 yılını “Kooperatifler Daha İyi Bir Dünya Kurar” sloganı ile “Uluslararası Kooperatifler Yılı” olarak ilan ettiğine dikkat çeken Ticaret Bakanı Ömer Bolat, “Kooperatifler, temelinde karşılıklı yardımlaşma ve dayanışma esasları bulunan, içerisinde imece geleneğini barındıran, birlikte hareket etmenin kıymetini ve bereketini ortaya koyan özel nitelikli girişimlerdir.
Ticaret Bakanlığı olarak bizler de bu önemli gelişmeyi bir fırsat olarak görmek suretiyle; başta Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığımız, Tarım ve Orman Bakanlığımız ve Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığımız ile diğer tüm paydaşlarımızla koordinasyon halinde, ülkemiz kooperatifçiliğinin geliştirilmesi yolunda önemli planlama ve çalışmalara başlamış bulunuyoruz.” dedi.
Bakan Bolat, “Ülkemiz genelinde üç bakanlığımızın görev alanında yaklaşık 49 bin kooperatif bulunmaktadır. Bununla birlikte, ülkemiz genelindeki 6 milyonu aşan kooperatif ortağının yaklaşık 4.5 milyonluk bölümünün verileri, KOOPBİS sistemimize başarıyla aktarılmış durumdadır. Bu bağlamda, hatırı sayılır bir kesime hitap edecek olan 2025 yılına yönelik yürütülecek planlama ve çalışmalar büyük önem arz etmektedir” şeklinde konuştu.
Bolat, “Ticaret Bakanlığımızca, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı ile Tarım ve Orman Bakanlığı ortaklığında imzalanan “Kadın Kooperatiflerinin Güçlendirilmesi İş Birliği Protokolü” ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ortaklığında “İş Pozitif Projesi” kapsamında imzalanan protokol çerçevesinde; kadınlarımızın kooperatifler aracılığı ile ekonomik hayattaki yerini ve sosyal güvencelerini güçlendirmeye, kurmuş oldukları kooperatiflerin ise sürdürülebilirliklerini sağlamaya ve kurumsal kapasitelerini geliştirmeye devam edeceğiz” ifadelerini kullandı.
KOOP-DES ile 772 kooperatif desteklendi
Kooperatiflerin Desteklenmesi Programı (KOOP-DES) kapsamında sağlanan hibe desteklerinde de artış olduğunu kaydeden Bolat, “5 yılda 740’ı kadın girişimi üretim ve işletme kooperatifi olmak üzere 772 kooperatifimizin 826 projesine 110 milyon lirayı aşan tutarda destek sağladık. Ayrıca, yakın dönemde yapmış olduğumuz güncelleme ile kooperatiflerimizin; makine-ekipman ve demirbaş alımlarına yönelik destek limiti 200 bin liradan 400 bin liraya, sergi ve fuar katılımı desteği 30 bin liradan 60 bin liraya, nitelikli personel istihdamı desteğimizi 1 personel için 103 bin liradan 204 bin liraya yükselttik” şeklinde konuştu.
Sigorta kooperatifçiliği
Gelişmiş ülkelerde öne çıkan sigorta kooperatiflerinin Türkiye’de de etkin hale gelmesi, ekonomik kaynaklarımızın ülke içerisinde kalmasına katkı sağlayacağını açıklayan Bolat, “Kooperatifler ayrıca dış ticarette de günden güne daha fazla etkinlik gösteriyorlar. Nitekim 2019 yılında kooperatiflerimizce yapılan 61,2 milyon dolarlık ihracat, 2024 yılında 96,5 milyon dolar seviyesine yükselmiştir. Bu kapsamda, ihracatımızdaki paylarının daha da artması için kooperatiflerimizin ihracat desteklerinden daha fazla faydalanmaları yönündeki çalışmalarımızı sürdüreceğiz” açıklaması yaptı.
Kredi kefalet kooperatifleri etkinleşti
Esnaf ve sanatkârlar kredi ve kefalet kooperatiflerinin, en fazla gelişim gösteren kooperatifler olduğunu vurgulayan Bolat, “2002 yılında esnafımıza hizmet verebilen kredi ve kefalet kooperatif sayımız sadece 402 iken, bugün kooperatiflerimizin tamamına yakını kefalet hizmeti verebilmektedir. Kredi ve kefalet kooperatifçiliği sistemimizde yıllar içerisinde yapılan tüm iyileştirmelerin neticesinde 2002 yılından 2024 yılı sonuna kadar olan dönemde yaklaşık 564 milyar liralık faiz indirimli finansman, esnaf ve sanatkârlarımıza aktarılmıştır” dedi.
“Kiracıların ev alabilmesi için yapı kooperatifçiliği daha çok güçlendirilmeli”
Ticaret Bakanı Ömer Bolat, yapı kooperatifçiliğinin önemine işaret etti. Bolat, “Yapı kooperatifçiliğinin uygulama ve imaj bakımından güçlendirilmesi büyük önem taşıyor. Kira sorununu çözmede ve kirada oturan vatandaşlarımızın ev sahibi olmasını sağlamada yapı kooperatifçiliğini daha fazla güçlendirmemiz gerektiği açıktır” değerlendirmesinde bulundu. Kooperatiflerin dış ticaret alanında daha aktif olmaları gerektiğini dile getiren
“Haksız fiyat artışları önlenir”
Ticaret Bakanı Bolat, haksız fiyat artışları karşısındaki mücadele sürerken, piyasanın geneli için stabilizatör fonksiyonu üstlenecek kooperatif sayısını artırmak gerektiğini kaydetti Bolat, “Gıda arz ve tedarik sistemimizi güvence altına alacak, hem üreticinin hem de tüketicinin menfaatini koruyacak yegâne sistem olan kooperatifçilik sistemimizi, tüm bakanlıkların, kurum ve kuruluşların ortak çabasıyla geliştirmemiz gerekiyor” şeklinde konuştu.
Stratejik bir alan olan enerji alanında, Ticaret Bakanlığı çatısı altında faaliyet gösteren yenilenebilir enerji üretim kooperatiflerinin, özellikle sanayi sitelerinde daha yaygın ve etkin hale gelmesi için tüm kurum ve kuruluşlarla ortak çalışmalar yapılacağını ifade eden Bolat, “Reel sektör paydaşlarımızın da kooperatifleşmeyi özendirici çalışmalarda bulunmaları, özellikle de tüketim kooperatiflerinin kuruluşlarında öncülük etmelerini arzuluyoruz” açıklaması yaptı.
Tedarik ve dağıtımda maliyetleri düşürür
Bolat, “Küçük ölçekli sermaye birikimleri ile faaliyetlerine devam etmekte olan işletmelerimizin büyük ölçekli işletmeler karşısındaki rekabet güçlerinin korunması da çok önemli. Burada da rekabetin korunmasında önemli bir mekanizma olan tedarik ve dağıtım kooperatifçiliği modeli karşımıza çıkmaktadır. Ortak tedarik suretiyle sektörlerimize önemli maliyet avantajı sağlayan bu kooperatif modelinin de ülkemizde yaygınlaştırılması için çalışmalarımıza devam edeceğiz” ifadelerini kullandı.
Finans desteği talebi
Türkiye Kooperatifler Birliği Genel Başkanı Muammer Niksarlı da kooperatiflerle ilgili üst kuruluşlar oluşturulması gerektiğini belirterek, kooperatiflere finans desteği sağlanması için de çalışma yapılmasının faydalı olacağını anlattı. TESKOMB Başkanı Abdülkadir Akgül de kooperatiflerin kontrol edilebilmesi için üst kuruluşların oluşturulması gerektiğini vurguladı.
Yumaklı: Kooperatifçilik, gıda arz güvenliği için biçilmiş kaftan
Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı, Türkiye’nin geniş bir coğrafyaya sahip bir ülke olduğunu söyledi. Yumaklı, “Sadece bitkisel üretimde 206 ürünü ekonomik olarak üretip pazarlayabiliyoruz. Ancak coğrafi yapımız gereği, bitkisel üretimde ortalama işletme büyüklüğümüz sadece 60 dönüm. Hayvancılık işletmelerimiz ekonomik büyüklüğün altında yer alıyor. İşte bu gerçekten hareketle, ülkemiz tarımının rekabet gücünü arttırmamız ve gıda arz güvenliğimizi sürdürülebilir tutmamız gerekiyor. Bunu da küçük işletmeleri üretime teşvik etmekle sağlayabiliriz. Kooperatifler de bu iş için tam bir biçilmiş kaftan” dedi.
Hedef daha güçlü kooperatifler
Kooperatiflerin alt yapısını güçlendirmek ve üreticiye daha iyi hizmet edebilmeleri için kırsal kalkınma desteklerinden yararlanmaları yolunda çabayı artıracaklarını dile getiren Yumaklı, “Kooperatiflerin üyelerine daha iyi hizmet sunmaları, ürünlerini pazarlamaları ve girdilerini temin etmeleri için bu sistemi oluşturduk. 2024 yılında yaklaşık 11 bin tarımsal örgüt içerisinden 249 başvuruyu değerlendirdik ve 105 örgütü Birinci Derece Tarımsal Örgüt ilan ettik. Bu 105’in içerisinde 51 ıslah amaçlı birlik, 20 üretici birliği ve 34 kooperatifimiz oluşturuyor. Bu örgütlere daha fazla tarımsal destek, ilave faiz indirimi ve projelerde öncelik sağlayarak, kooperatiflerin güçlenmesini hedefliyoruz” diye konuştu.
“Kadın kooperatifleri dönüşümün yapısal taşı”
Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanı Mahinur Özdemir Göktaş, 2025 Uluslararası Kooperatifler Yılı’nın, dünyada kooperatifçilik anlayışının geniş bir vizyon kazanmasını sağlayacağını belirtti. Ekonomik ve ticari hayatın en önemli aktörlerinden birinin kooperatifler olduğunun altını çizen Göktaş, Türk kooperatifçilik modeli olarak adlandırdıkları bu ekonomik sistemin, uluslararası alanda güçlü bir örnek haline geldiğini anlattı.
Göktaş, kadınların ekonomik ve sosyal hayata katılımını artırmanın sadece kadınları güçlendirmekle kalmayacağını dile getirerek, “Aynı zamanda daha adil, daha eşit ve daha güçlü bir toplum inşa eder. Kadın kooperatifleri, bu değişimin ve dönüşümün yapı taşlarıdır ve onların desteklenmesi, bir ülkenin geleceğinin desteklenmesi demektir. Bu inançla, 23 yıldır Cumhurbaşkanımızın liderliğinde kadın istihdamını artıran pek çok çalışmaya imza attık” diye konuştu.
