Avrupa Uzay Ajansı’nın (ESA) Gaia görevi, dönmesini ve gökyüzünü tarayabilmesini sağlayan soğuk gaz yakıtını neredeyse tamamen tüketmiş olması nedeniyle bugün, bilimsel operasyonlarını nominal olarak sonlandıracak.
Gaia, öncelikli olarak bir haritalama göreviydi. Bu görevin amacı, galaksimizin en büyük, en ayrıntılı üç boyutlu haritasını oluşturmak, 1 milyardan fazla yıldızın konumunu, hareketini, sıcaklığını ve bileşimini kataloglamaktı. Gökbilimcilerin yalnızca Samanyolu’nun bugün nasıl göründüğünü anlamalarını değil, aynı zamanda geçmişini de anlamalarını sağladı.
2013’te fırlatılan Gaia, başlangıçta beş yıllık bir görevdi ancak başarısı nedeniyle çalışma süresi birkaç kez uzatıldı. Birçok başarısı arasında yıldız gruplarının hareketini izlemek, eski galaktik çarpışmaları ortaya çıkarmak, asteroitlerin etrafında potansiyel olarak yüzlerce uydu keşfetmek, Dünya’ya en yakın iki kara deliği bulmak (hatta yeni bir kara delik sınıfı bile bulmuş olabilir) ve Samanyolu’nun eski kalbini bulmak yer alıyor.
Ayrıca bu uzay teleskobu, galaksimizin dışındaki uzayı da inceledi. Gaia’dan gelen veriler, Samanyolu’nun uydularından biri olan Küçük Macellan Bulutu’nun bir değil iki galaksi olabileceğini gösterdi. Hatta görmek için tasarlanmadığı pek çok şeyi de görerek, gökbilimcilerin bir bütün olarak yıldız kümelerini ve hatta en uzak kuasarlardan bazılarını incelemesine imkan tanıdı.
Galaktik harita oluşturucu, galaksiler, geçmişleri ve çevreleri hakkındaki anlayışımızı değiştirdi ve hatta Güneş Sistemi’ne dair yeni bakış açıları sağladı. Ancak, Gaia’nın görevi 10,5 yıllık gözlemlerin ardından sona ermiş olsa da, bu görevin elde ettiği verileri de beraberinde karanlığa götürmeyecek.
ESA’da Gaia Süreci bilimcisi Dr. Johannes Sahlmann, yaptığı açıklamada “Gaia tarafından toplanan verilerin şimdiye kadar yalnızca küçük bir kısmı yayımlandığı ve dolayısıyla bilimsel olarak araştırıldığı için Gaia’nın mirasının tam büyüklüğünü kavramak henüz imkansız” dedi ve devam etti: “Ancak Gaia uzay aracının son 11 yıldır gerçekleştirdiği başarılı operasyonların, muazzam ve uzun vadeli bilimsel değere sahip benzeri görülmemiş bir veri setini güvence altına almamızı sağladığı açıktır.”
2026’da yayınlanacak ve 5,5 yıllık gözlemleri kapsayan Gaia Veri Sürümü 4, yeni çığır açıcı bilimsel çalışmaların önünü açabilir. 10,5 yılı kapsayan son veri sürümü, on yılın sonunda yayınlanacak. İnanılmaz bir şekilde, Gaia’daki tüm veriler açık erişimli, yani herkes tarafından erişebilir bir şekilde sunuluyor ve bu da içindeki gizli ipuçlarının bulunma ihtimallerini arttırıyor.
Yani Gaia görevi sona ermiş olsa da, 10,5 yıldır topladığı veriler uzun yıllar boyunca incelenmeye devam edecek.
