NASA astronotlarının Apollo Ay inişleri sırasında topladıkları Ay taşı örneklerinin çalınma veya kaybolma gibi ilginç bir alışkanlığı var. İrlanda’da yeni yayınlanan bir dizi belgede, yıllar önce kaybolan talihsiz bir ay kayasının hikayesi yeni ayrıntılarla ortaya çıktı.
Dublin Ulusal Arşivleri’ndeki belgeler, ABD’nin İrlanda’ya diplomatik bir hediye olarak verdiği ay taşlarından birinin 1977’de Dunsink Gözlemevi’nde çıkan bir yangında ortadan kaybolduğunu açıklıyor. İrlanda’nın Apollo 11 sergisinin kaderi onlarca yıldır zaten biliniyordu, ancak PA Haber Ajansı’nın gördüğü yeni yayınlanan raporlar hikayenin yeni ayrıntılarını ortaya koyuyor.
1969 yılında Apollo 11 göreviyle elde edilen ay örneği, 1970 yılında ABD Büyükelçisi John DJ Moore tarafından İrlanda Cumhurbaşkanı Éamon de Valera‘ya verildi. Yeni belgeler, İrlandalı yetkililerin eserle ne yapacaklarını bilemediklerini, bu nedenle eserin üç yıl boyunca tozlu bir bodrumda kaldığını gösteriyor.
ABD’nin Apollo 17 ile gerçekleştirdiği son başarılı Ay inişinin ardından 1973 yılında İrlanda’ya ikinci bir ay taşı bağışlama kararı üzerine İrlanda hükümeti, bu ilk kayayı sergilemek için adım attı. PA’nın haberine göre belgede, “ABD Hükümeti tarafından ikinci bir hediye yapılacağı öğrenildiğinde, ilk Ay taşının Dunsink’e verilmesine karar verildi ve ilk parçanın halihazırda sergilenmemesi durumunda bir miktar utanç yaşanacağı düşünüldü” denildi.
İkinci örnek bugün bile güvenli ellerde… Ama bu ilk kaya, 1977 yılında İrlanda astronomik gözlemevinde kazara çıkan bir yangında kayboldu.
Tam 517 kayıp…
Ayrıca, NASA’nın 2011’de yaptığı bir denetim, 1970 ile Haziran 2010 arasında en az 517 “astromalzeme örneğinin” kaybolduğunu veya çalındığını, bunların arasında yüzlerce ay örneğinin de bulunduğunu tespit etti. Raporda şu sonuca varıldı: “NASA, ay taşları ve diğer astromalzemeler için verdiği ödünçler üzerinde yeterli kontrole sahip değil, bu da bu eşsiz kaynakların kaybolma riskini artırıyor.”
